ΠΕΡΙ ΠΑΘΩΝ (ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ)

PAGES

Παρασκευή 9 Ιουνίου 2000

ΠΕΡΙ ΠΑΘΩΝ (ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ)

ΠΕΡΙ ΠΑΘΩΝ (ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ)

Ἀγ.Νικοδήμου. Τὰ πάθη, γενικώς μὲν είναι δύο· ἀγάπη καὶ μίσος, ἢ ἠδονὴ καὶ ὀδύνη· ἐμπαθώς γάρ κινούμεθα, ἢ διατὶ αγαπώμεν κανένα πράγμα ώς ηδονικόν, ἢ διατὶ τό μισούμεν ώς οδυνηρόν· εἰδικῶς δέ, διαιρούνται είς τά τρία μέρη τής ψυχής, είς τό λογιστικόν, επιθυμητικόν, καί θυμικόν. Καί τού μέν λογιστικού πάθη, κατά τόν θείον Γρηγόριον τόν Σιναϊτην, είναι, απιστία, βλασφημία, πονηρία, περιέργεια, διψυχία, καταλαλιά, ανθρωπαρέσκεια, φιλοδοξία, υπερηφάνια καί άλλα. Τού δέ επιθυμητικού πάθη είναι, πορνεία, μοιχεία, ασωτεία, πλεονεξία, ακολασία, ακρασία, φιληδονία, φιλαυτία, καί άλλα. Τού δέ θυμικού πάθη είναι, οργή, πικρία, κραυγή, θράσος, εκδίκησις και άλλα. Εξομολογητάριον-40

Ἰωσήπου. Τῶν παθῶν οἱ φύσεις οἱ πιὸ περιεκτικὲς εἶναι δύο, ἡ ἡδονὴ καὶ ὁ πόνος. Ἡ κάθε μιὰ ἀπὸ αὐτὲς φυτρώνει καὶ στὴν ψυχή. Ὑπάρχουν καὶ πολλὲς χαρὲς γύρω ἀπὸ τὴν ἡδονή, καὶ πρὶν ἀπὸ τὸν πόνο ὑπάρχει φόβος, καὶ μαζὶ μὲ τὸν πόνο λύπη. Ὁ θυμὸς πάλι εἶναι κοινὸ πάθος τῆς ἡδονῆς καὶ τοῦ πόνου. Στὴν ἡδονὴ ὑπάρχει καὶ ἡ κακοήθης διάθεση, ἡ ὁποία εἶναι ἡ πιὸ πανοῦργα ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη, καὶ ποὺ στὴν ψυχὴ ἐμφανίζεται ὡς ἀλαζονεία, βλασφημία, φιλαργυρία, φιλοδοξία, φιλονεικία καὶ βασκανία, ἐνῶ στὸ σῶμα ὡς παντοφαγία καὶ λαιμαργία καὶ μονοφαγία. Φ-Ἀγ.Ἀναστασίου Σιναΐτου τ13β σελ. 133

Ἰωσήπου. Ἐπίσης καὶ στὰ πιὸ βίαια ἀπὸ τὰ πάθη φαίνεται ὅτι εἶναι κύριος ὁ λογισμός, δηλαδὴ στὴ φιλαργυρία, στὴν κενοδοξία, στὴν ἀλαζονεία καὶ στὴ βασκανία. Γιατὶ ὅλα αὐτὰ τὰ κακοήθη πάθη ὁ σώφρονας νοῦς τὰ ἀναγκάζει νὰ ὑποχωρήσουν, ὅπως καὶ τὸν θυμό, τοῦ ὁποίου εἶναι κυρίαρχος. Ὅταν κάποτε ὁ Μωϋσῆς θύμωσε ἐναντίον τοῦ Δαθὰν καὶ Ἀβειρών, δὲν ἔκανε ἐναντίον τους τίποτε θυμωμένος, ἀλλὰ ἔβαλε τὸν θυμό του στὴ διαιτησία τοῦ λογισμοῦ. Γιατὶ, ὅπως εἶπα, ὁ σώφρονας νοῦς μπορεῖ νὰ γίνει κυρίαρχος τῶν παθῶν, καὶ ἄλλα ἀπὸ αὐτά νὰ τὰ μεταθέσει, ἄλλα πάλι νὰ τὰ ἀκυρώσει. Φ-Ἀγ.Ἀναστασίου Σιναΐτου τ13β-135

Ἰωσήπου. Γιατὶ ὁ σώφρονας νοῦς ἔχει τὴ δύναμη νὰ νικήσει τὶς ἀνάγκες τῶν παθῶν, νὰ σβήσει τὶς φλόγες τῆς μανίας, νὰ ἀντιμε-τωπίσει τοὺς πόνους τῶν σωμάτων ποὺ εἶναι ὑπερβολικοὶ καὶ νὰ ἀποβάλει ὅλες τὶς ἐξουσίες τῶν παθῶν. Ἀλλὰ ἴσως πεῖ κάποιος· Δὲν νικοῦν ὅλοι τὰ πάθη. Ἐπειδὴ ὅλοι δὲν ἔχουν φρόνιμο λογισμό, ἀλλὰ μόνο ὅσοι φροντίζουν γιὰ τὴν εὐσέβεια μὲ ὅλη τὴν καρδιά τους, μόνο αὐτοὶ μποροῦν νὰ γίνουν κύριοι τῶν σαρκικῶν παθῶν. Φ-Ἀγ.Ἀναστασίου Σιναΐτου τ13β-135-137

Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ. Ρίζες ὅμως ὅλων τῶν παθῶν καί, θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ πεῖ, προέκταση αὐτῶν, εἶναι ἡ φιληδονία, ἡ φιλοδοξία καὶ ἡ φιλαργυρία, ἀπὸ τὶς ὁποῖες προέρχεται κάθε κακό. Καὶ δὲν διαπράττει ὁ ἄνθρωπος καμμιὰ ἁμαρτία, ἂν προηγουμένως, οἱ δυνατοὶ αὐτοὶ γίγαντες, ὅπως λέει ὁ σοφώτατος ἀσκητὴς Μᾶρκος, δὲν τὸν νικήσουν καὶ τὸν κατακυριέψουν, δηλαδὴ ἡ λησμοσύνη, ἡ ραθυμία καὶ ἡ ἄγνοια, τὶς ὁποῖες γεννᾶ ἡ ἡδονή, ἡ ἄνεση, ἡ ἀγάπη τῆς δόξας τῶν ἀνθρώπων καὶ ἡ ἀγωνία γιὰ τὶς βιοτικὲς δυσκολίες. Ἔργα Ἀγ.Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ ΕΠΕ 8,485

Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ. Πρωταίτιος ὅμως ὅλων αὐτῶν καὶ μητέρα πολὺ κακή, ὅπως εἰπώθηκε προηγουμένως, εἶναι ἡ φιλαυτία, ἤτοι ἡ παράλογη ἀγάπη τοῦ σώματος καὶ ἡ ἐμπαθὴς προσήλωση σ’ αὐτό· διότι ἡ εὐθυμία καὶ ἡ χαλάρωση τοῦ νοῦ μαζὶ μὲ τὴ βωμολοχία καὶ τὴν αἰσχρολογία γίνονται πρόξενοι πολλῶν κακῶν καὶ καταπτώσεων, ὅπως εἶναι ἡ ἐλευθεροστομία καὶ τὸ γέλιο. Ἔργα Ἀγ.Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ ΕΠΕ 8,485

Ἀγ.Νείλου.Ἡ ἡδονὴ δὲν παραδέχεται τὸν πόνο, οὔτε ἡ λύπη τὴ χαρά, οὔτε ἡ κατήφεια τὴν εὐφροσύνη, οὔτε πάλι, ὅταν ἐπικρατεῖ ὁ πόνος μπορεῖ νὰ ἔρθει ἡδονή, οὔτε ὅταν κυριαρχεῖ ἡ λύπη συμβιβάζεται μὲ τὴ χαρά, οὔτε ἡ κατήφεια ἀναμιγνύεται μὲ τὴν εὐφρο-σύνη. Διότι τὰ ἀντίθετα πάθη δὲν συμπλέκονται μεταξύ τους καὶ δὲν μποροῦν ποτὲ νὰ συνυπάρχουν· οὔτε μποροῦν ποτὲ νὰ ληφθοῦν ὡς ἐγγύηση γιὰ φιλικὴ ἐπικοινωνία, ἐξαιτίας τῆς ἀπὸ τὴ φύση τους ἄσπονδης ἔχθρας καὶ ἀποξένωσης. Ἀγ.Ι.Δαμ. ΕΠΕ 6,287

Ἀγ.Νείλου. Ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς δαίμονες πρῶτοι στὸν πόλεμο κατὰ τῆς πρακτικῆς ζωῆς ἔρχονται αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τὴν εὐθύνη γιὰ τὶς ἡδονὲς τῆς λαιμαργίας, δηλ. τὶς ὀρέξεις, ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς ὑπαγορεύουν τὴ φιλαργυρία, καὶ ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς ἑλκύουν πρὸς τὴν δόξα τῶν ἀνθρώπων. Ὅλοι οἱ ἄλλοι, βαδίζοντας πίσω ἀπὸ αὐτούς, τοὺς διαδέχονται, ὅταν εἴμαστε ἤδη πληγωμένοι. Φ-Ἀγ.Νείλου ΕΠΕ 11β-335.

Ἀγ.Νείλου. Τὶ θέλουν νὰ μᾶς κάνουν οἱ δαίμονες μὲ τὴ λαιμαργία, τὴν πορνεία, τὴ φιλαργυρία, τὴν ὀργὴ καὶ τὴ μνησικακία καὶ τὰ ὑπόλοιπα πάθη; Θέλουν νὰ παχυνθεῖ ὁ νοῦς μας ἀπὸ αὐτὰ καὶ νὰ μὴ μπορέσει νὰ προσευχηθεῖ ὅπως πρέπει. Γιατὶ τὰ πάθη τοῦ ἄλογου μέρους τοῦ νοῦ, ὅταν ἀρχίσουν δὲν τὸν ἀφήνουν νὰ κινεῖται λογικὰ καὶ νὰ ἐπιζητᾶ τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ. Φ-Ἀγ.Νείλου ΕΠΕ 11β-309.

Ἀγ.Νικοδήμου. Ὅτι ἀνίσως ἐπιμεληθῇς νὰ θανατώσῃς τὰ ἄτακτα πάθη σου, καὶ τὰς ἐπιθυμίας καὶ θελήματά σου, θέλεις ἀρέσῃ εἰς τὸν Θεὸν περισσότερον, καὶ θέλεις τὸν δουλεύσῃ καλύτερα παρὰ νὰ μαστιγώνεσαι μέχρις αἵματος, καὶ νὰ νηστεύῃς περισσότερον ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς ἐρημίτας, καὶ παρὰ νὰ ἐπιστρέψῃς εἰς τὸ καλὸν χιλιάδας ψυχῶν, ὢν σὺ κυριευμένος ἀπὸ τὰ πάθη. (Ἁόρατος Πόλεμος σελ. 19) ... Ὅτι ἡ ταπεινὴ γνῶσις τοῦ ἑαυτοῦ μας, πρέπει νὰ τιμᾶται περισσότερον ἀπὸ τὸ ὕψος ὅλων τῶν ἐπιστημῶν· ὅτι νὰ νικήσωμεν, καὶ νὰ νεκρώσωμεν τὰ θελήματά μας, καὶ τὰς ὀρέξεις μας, ὅσον καὶ ἂν εἶναι μικραί, εἶναι ἄξιον μεγαλυτέρου ἐπαίνου, παρὰ τὸ νὰ καταπολεμήσωμεν πολλὰ κάστρα, νὰ κατατροπώσωμεν δυνατὰ στρατόπεδα μὲ τὰ ἅρματα εἰς τὰς χεῖρας, καὶ παρὰ τὸ νὰ κάμωμεν θαύματα ἢ νὰ ἀναστήσωμεν νεκρούς. Ἁόρατος Πόλεμος 33

Νικηφόρου Θεοτόκη. Τὰ πάθη ἀδελφοί μου, ἔχουσι τόσον ἰσχυρὰν δύναμιν ἐπάνω εἰς τὸν ἄνθρωπον, μάλιστα ὅταν κατακυρι-εύσωσιν αὐτόν, ὥστε ὄχι μόνον τὸ διακρικτικὸν τῆς ψυχῆς διαφθείρουσι καὶ τὴν δύναμιν τοῦ νοὸς ἐκνευρίζουσιν, ἀλλὰ καὶ τὰς αἰσθήσεις τοῦ σώματος ἡμῶν κατανεκρώνουν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 66

Νικηφόρου Θεοτόκη. Πᾶν πάθος εἶναι σφοδρὰ τις καὶ ἀσυνήθης κίνησις τοῦ αἵματος. Βλέπομεν τοῦτο φανερὰ εἰς ἐκείνους, οἵτινες κυριεύονται ὑπὸ τοῦ θυμοῦ ἤ ὑπὸ τοῦ φόβου ἤ ὑπὸ τῆς λύπης ἤ ὑπὸ τῆς χαρᾶς· κόκκινον γίνεται τοῦ θυμωμένου τὸ πρόσωπον, λευκὸν τοῦ φοβουμένου, ὠχρὸν τοῦ λυπουμένου, ἐρυθρόλευκον τοῦ χαίροντος. Αὐτὴ ἡ κίνησις δὲν γίνεται μόνον εἰς τὸ πρόσωπον, ἀλλ’ εἰς πάντα τὰ μέλη καὶ τὰ μέρη τοῦ σώματος, καὶ εἰς αὐτὰ δηλαδὴ τὰ ἐνδότατα· ἐκ ταύτης τῆς κινήσεως καταταράσσονται πάντα τὰ ὄργανα τῶν αἰσθήσεων. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 66

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἐκ τούτου ὁ ὑπὸ τινος σφοδροῦ πάθους κατακυριευθεὶς ἤ δὲν βλέπει καθόλου ἤ βλέπει, ἀλλ’ ἀτελῶς· ἤ δὲν ἀκούει τελείως ἤ ἀκούει, ἀλλὰ συγκεχυμένως· τρώγει, ἀλλὰ δὲν αἰσθάνεται τῆς τροφῆς τὴν ποιότητα. Κυριακοδρόμιον τομ. Α-66

Νικηφόρου Θεοτόκη. Αὐτὴ ἡ ἄτακτος κίνησις, φθάνουσα καὶ ἕως τοῦ ἐγκεφάλου τὰ μέρη, κλονεῖ καὶ συγχέει ἐκεῖνα τὰ ὄργανα, ὅσα ἡ ψυχὴ ἡμῶν μετέρχεται ἵνα συστήσῃ τοὺς συλλογισμοὺς αὑτῆς· ἐκ τούτου συμβαίνει ἡ σκότισις τοῦ νοὸς καὶ ἡ ἀδιακρισία καὶ οἱ παραλογισμοί. Διὰ τοῦτο, ὅταν πάθος σφοδρὸν κατακυριεύσῃ τὸν ἄνθρωπον, θέλει μὲν ἡ ψυχὴ καὶ τότε νὰ συλλογισθῇ ὀρθῶς, ἀλλὰ δὲν δύναται, ἐπειδὴ εἶναι τεταραγμένα καὶ ἠλλοιωμένα τὰ ὄργανα, τὰ πρὸς τὴν τοιαύτην ὑπηρεσίαν ἐπιτήδεια. 67

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ὅθεν, καθὼς ὁ τεχνίτης, ὅταν εἶναι ἀτελῆ τὰ ὄργανα τῆς τέχνης αὐτοῦ, ἀτελὲς κατασκευάζει καὶ τὸ τεχνητὸν αὑτοῦ ἔργον, οὕτω καὶ ἡ ψυχή, ὅταν εἶναι τεταραγμένα τά μέρη τῆς κεφαλῆς, ἀτελεῖς ποιεῖ τοὺς συλλογισμούς της, καὶ παραφρονεῖ καὶ παραλογίζεται. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 67

Νικηφόρου Θεοτόκη. Κλίνει δὲ ὁ ἄνθρωπος εἰς τοῦτο τὸ πάθος μᾶλλον ἤ εἰς ἐκεῖνο ἤ διὰ τὴν φυσικὴν αὑτοῦ ἰδιοσυγκρασίαν, ἤ διὰ τὴν παιδιόθεν συνήθειαν, ἤ διὰ τὰς κακὰς συμβουλὰς καὶ τὰ παραδείγματα, ὅσα ἐκ νεαρᾶς αὑτοῦ ἡλικίας ἤκουε καὶ ἔβλεπε καὶ ἔμαθεν εἰς τὰς συναναστροφὰς τῶν διεφθαρμένων ἀνθρώπων. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 67

Νικηφόρου Θεοτόκη. Πολλάκις δὲ ταῦτα πάντα συντρέχοντα δεσμεύουσι τὸν ἄνθρωπον εἰς ἕν τῶν παθῶν μὲ δεσμὸν δυσδιάλυ-τον· ὅταν δὲ ὑποδουλωθῇ ὁ ἄνθρωπος εἰς ἕν πάθος, τότε αὐτὸ τόσην δύναμιν καὶ ἐξουσίαν λαμβάνει ἐπάνω εἰς αὐτόν, καὶ τοσοῦτον φθείρει καὶ τὸ συλλογιστικὸν καὶ τὸ διακριτικόν, καὶ αὐτὰς τὰς σωματικὰς αὐτοῦ αἰσθήσεις, ὥστε οὐδὲ συμβουλὴν ἀκούει, οὐδὲ βλάβην βλέπει, οὐδὲ τὸ ἴδιον συμφέρον γνωρίζει, ἀλλ’ ὡς τυφλὸς καὶ κωφὸς καὶ ἄλογος πράττει πολλάκις ἐναντίον αὑτοῦ, ὅσα οὐδὲ ὁ ἄσπονδος αὐτοῦ ἐχθρὸς δύναται νὰ πράξῃ. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 67

Νικηφόρου Θεοτόκη. Πάνσοφος ὁ Σολομῶν καὶ χαρισμάτων πλήρης, ἀλλὰ φιλογύνης· τὸ σαρκικὸν πάθος κατεκυρίευεν αὐτόν· τοῦτο, προϊόντος τοῦ καιροῦ, τοσοῦτον ὑπερίσχυσεν, ὥστε ἔσβεσε τὸ φῶς τῆς θεοχύτου σοφίας, καὶ εἰς τοιαύτην ἐλεεινὴν κατάστασιν αὐτὸν κατεκρήμνισεν, ὥστε, ἵνα εὐχαριστήσῃ τὰς ἀλλογενεῖς γυναῖκας, «ᾠκοδόμησεν ὑψηλὸν τῷ Χαμὼς εἰδώλῳ Μωάβ, καὶ τῷ βασιλεῖ αὐτῶν εἰδώλῳ Ἀμμών, καὶ τῆ Ἀστάρτῃ βδελύγματι Σιδωνίων» (Γ΄ Βασιλ. ια΄, 7, 5). Κυριακοδρόμιον Α- 68

Νικηφόρου Θεοτόκη. Τοῦ καιροῦ ἡ πρόοδος αὐξάνει παντὸς πάθους τὴν δύναμιν. Ὅσον ὁ καιρὸς τῆς ἁμαρτίας παρατείνεται, τόσον τὰ εἰς τὴν ἁμαρτίαν ἐπανακυλίσματα πολλαπλασιάζονται· πληθύνεται δὲ τούτων ὁ ἀριθμὸς κατὰ διπλάσιον καὶ τριπλάσιον λόγον τῆς τοῦ καιροῦ παρατάσεως. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 69

Νικηφόρου Θεοτόκη. Διότι κατ’ ἀρχὰς μὲν ἡ πτῶσις εἰς τὴν ἁμαρτίαν φέρει μεγάλην λύπην, φέρει ἔλεγχον τῆς συνειδήσεως βαρὺν καὶ ἀφόρητον, φέρει πυκνοὺς τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀποχῆς. Ὅσον δὲ ὁ καιρὸς προάγεται καὶ τὰ ἐπανακυλίσματα πολλα-πλασιάζονται τόσον ἡ λύπη μακρύνεται καὶ ἡ συνείδησις ψυχραίνεται καὶ φεύγει ὁ λογισμὸς τῆς μετανοίας, ἔρχεται δὲ ὁ ἀπελπι-σμὸς τῆς διορθώσεως· καὶ τὸ μὲν σῶμα γηράζει καὶ μαραίνεται, τὸ δὲ πάθος νεάζει καὶ ἀνθεῖ. Ὁ εὔκολος τῶν ἐπανακυλισμάτων πολλαπλασιασμὸς προξενεῖ τὰς ἁμαρτίας τὴν συνήθειαν· ἡ συνήθεια γίνεται ἕξις, ἡ δὲ ἕξις γίνεται δευτέρα φύσις. σελ. 69.

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἐκ τούτου βλέπομεν πόσην δυσκολίαν ἔχει τοῦ κατακυριεύσαντος ἡμᾶς πάθους ἡ ἀποχὴ καὶ ἡ διόρθωσις. Ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας, τὴν ὁποίαν ἔπραξας ἅπαξ ἤ δὶς καὶ τρίς, εὔκολα φεύγεις, καὶ πολλὰ εὑρίσκεις τὰ αὐτῆς ἀντιφάρμακα· τὴν κατακυριεύσασάν σε ἁμαρτίαν δύσκολα διώκεις, δύσκολα εὑρίσκεις τὸ θεραπευτικὸν αὐτῆς βότανον. Κυριακοδρόμιον Α- 69

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἐὰν συνηθίσῃς τὴν ἁμαρτίαν καὶ δουλεύσῃς εἰς αὐτὴν ἐπὶ ἔτη πολλά, ἀληθῶς δύσκολος ἡ ἰατρεία· πλὴν δὲν εἶναι ἀδύνατος· ἡ στερεὰ ἀπόφασις, τῆς ψυχῆς ἡ ἀνδρεία, τοῦ Θεοῦ ἡ χάρις καταργεῖ παντελῶς τὴν ἐξουσίαν αὐτῆς. σελ. 71.

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Καὶ τὶ εἶναι τὰ πάθη; Εἶναι προσβολές, ποὺ ἐτέθηκαν στὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου, γιὰ νὰ κινοῦν τὸ σῶμα πρὸς τὴν ἀναγκαστικὴ χρεία, καὶ δὲν παύουν νὰ προσβάλλουν ὅσον καιρὸ ὑπάρχει τοῦτος ὁ κόσμος. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως, ποὺ ἀξιώθηκε τὴν θεία χάρι καὶ ἐγεύθηκε καὶ ἐδοκίμασε κάτι ἀνώτερο ἀπὸ τοῦτα τὰ ἐγκόσμια, δὲν ἐπιτρέπει νὰ εἰσέλθουν αὐτὲς οἱ προσβολὲς στὴν καρδιά του· διότι ἀντὶ τῶν προσβολῶν ἐκυριάρχησε ἄλλη ἐπιθυμία ἀνώτερη ἀπ’ αὐτές. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρ. 8Β,155

Αγ.Ισαάκ Σύρου Ὅλων τῶν παθῶν προηγεῖται ἡ φιλαυτία καὶ ὅλων τῶν ἀρετῶν ἡ καταφρόνησις τῆς ἀνέσεως. Ὅποιος περιποιεῖται τὸ σῶμα του μὲ ἀνέσεις, τὸ θλίβει στὸν τόπο τῆς εἰρήνης. Ὅποιος ἔζησε μὲ τρυφὲς στὴν νεότητά του, γίνεται δοῦλος στὰ γηρατειά του καὶ στενάζει στὰ τελευταῖα του. Φ-Αγ.Ισαάκ Σύρου 8Γ-87

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Τὰ πάθη ξερριζώνονται καὶ φυγαδεύονται μὲ τὴν ἀδιάλειπτη μελέτη τοῦ Θεοῦ, καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ ξίφος ποὺ τὰ φονεύει. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. τ8β-195

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Η κυριευμένη από τα πάθη ψυχή δεν είναι σε θέση να δεί και να πράξει κάτι μεγάλο και γενναίο, αλλά, σα να είναι θολό το μάτι της από κάποια τσίμπλα, είναι βαριά και κοντόφθαλμη. Αγ.Ιωάν.Χρυσ.

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Τα σαρκικά πάθη σκοτίζουν τη διορατική ικανότητα του νού και τής ψυχής και δέν αφήνουν τούς ακόλαστους να δούν λίγο μακρύτερα, ούτε τόν γκρεμό ούτε τήν κόλαση, ούτε τήν απειλή. Π.ανθ.Αγ.Ι.Χρυσοστ.Α-60

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Εκείνος που αναζητά να βρεί τήν αλήθεια, πρέπει προηγουμένως να είναι καθαρός απ' όλα τα πάθη. Γιατί εκείνος που έχει απαλλαγεί από τα πάθη, θα απαλλαγεί και από τήν πλάνη και θα βρεί τήν αλήθεια. Π.ανθ.Αγ.Ι.Χρυσοστ.Γ-726

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Και όταν ακόμη φθάνουν στ' αυτιά τους από όλες τίς κατευθύνσεις σωτήρια διδάγματα, επειδή η ψυχή τους έχει κυριευθεί απ' αυτό το πάθος, κλείνουν τα αυτιά τους σέ όλα τα λόγια αυτού του είδους. Π.ανθ.Αγ.Ι.Χρυσοστ.Α-60

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Καί οι λογικοί άνθρωποι όταν στραφούν πρός τήν κακία καί γίνουν αιχμάλωτοι τών άλογων παθών, η Αγ. Γραφή αποδίδει τά ονόματα τών ζώων, ακουε αυτήν να λέει «ἵπποι θηλυμανεῖς ἐγένοντο» (Ιερ-5,8). Π.ανθ.Αγ.Ι.Χρυσοστ.Α-542

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Όσον καιρό ζούμε μέσα στά πάθη, νομίζουμε ότι ο δρόμος τής αρετής είναι τραχύς καί δύσκολος καί ανηφορικός, ο δέ δρόμος τής κακίας ελκυστικός καί πολύ ευχάριστος. Αν όμως λίγο απομακρυνθούμε από αυτά, τότε καί ο δρόμος τής κακίας θά μάς φανεί ελεεινός καί αποκρούστικός, ο δέ τής αρετής ευχάριστος καί εύκολος καί ποθητός. Π.ανθ.Αγ.Ι. Χρυσοστ. Α-624

Αγ.Μάρκος Ερημ Όποιος αγνοεί την ενέδρα των εχθρών, σφάζεται εύκολα, και όποιος δεν γνωρίζει τις αιτίες των παθών, καταπίπτει ευκόλως. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,25

Αγ.Μάρκος Ερημ Επειδή κατεχόμαστε από πάθη πρέπει να προσευχόμαστε και να υποτασσόμαστε . Γιατί μόλις και με δυσκολία μπορούμε με τη βοήθεια να πολεμήσουμε τά πάθη. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,77

Αγ.Μάρκος Ερημ Όταν δείς αυτά που υπάρχουν πραγματικά μέσα μας να κινούνται και να προκαλούν σε πάθος τον νού που ησυχάζει, να ξέρεις ότι η σκέψη κάποτε υπήρξε πρίν από αυτά, και αυτή τα έκανε πράξη και τά έβαλε μέσα στην καρδιά. - Δεν δημιουργείται σύννεφο χωρίς αύρα και αέρα, ούτε πάθος γεννιέται χωρίς σκέψη. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,41

Αγ.Μάρκος Ερημ Εκείνος που μισεί τά πάθη, απομακρύνει τις αιτίες τους, ενώ εκείνος που βρίσκεται μέσα στις αιτίες, και χωρίς να θέλει πολεμείται από τά πάθη. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,67

Αγ.Μάρκος Ερημ Αἰτία ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ κενοδοξία καὶ ἡ ἡδονή. Αὐτὸς δὲ ποὺ δὲν κατορθώνει νὰ μισήσῃ αὐτὰς τὰς κλίσεις καὶ ροπὰς τῆς ψυχῆς, κανένα πάθος δὲν θὰ ἠμπορέσῃ νὰ νικήσῃ ποτέ. Διότι ἔχει λεχθῇ ὅτι ρίζα ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ φιλαργυρία· αὐτὴ δὲ πάλιν συντηρεῖται ἀπὸ τὴν κενοδοξίαν καὶ τὴν ἡδονήν. Εὐεργετινὸς Δ-27

Ἁγίου Μαξίμου. Ὅταν ἐπὶ πολὺ χρονικὸν διάστημα ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου προσηλωθῇ εἰς κάτι αἰσθητόν, ὁπωσδήποτε εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ ὑπάρχει πάθος δι’ αὐτὸ τὸ αἰσθητὸν πρᾶγμα· ἢ δηλαδὴ τὸ ἐπιθυμεῖ, ἢ ἐξ αἰτίας του λυπεῖται, ἢ ὀργίζεται, ἢ τοῦ γίνεται ἀφορμὴ νὰ μνησικακῇ. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει δὲν δύναται νὰ ἐλευθερωθῇ ἀπὸ τὸ πάθος αὐτό, ἐφ’ ὅσον δὲν καταφρονήσῃ τὴν αἰτίαν τοῦ πάθους, δὲν ἀπομακρυνθῇ, δηλαδή, ἀπὸ τὸ αἰσθητὸν ἐκεῖνο πρᾶγμα ἐπὶ τοῦ ὁποίου προσηλώθη ὁ νοῦς. Εὐεργετινός Δ-233-234

Ἁγίου Μαξίμου. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι τὸ νὰ ἀπαλλαγῇς ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς καὶ ἄλλο τὸ νὰ ἐλευθερωθῇς ἀπὸ τὰ πάθη. Πολλὰς φορὰς ἀπαλλάσεται κανεὶς ἀπὸ τοὺς λογισμούς, ἐπειδὴ δὲν εἶναι παρόντα τὰ πράγματα ἐκεῖνα, πρὸς τὰ ὁποῖα ἔχει ἀποκτήσει τὰ πάθη· τότε τὰ πάθη ἔχουν ἀποκρυβῆ εἰς τὴν ψυχὴν καὶ ὁσάκις ἐμφανίζονται τὰ ἀντικείμενα, ποὺ τὰ προκαλοῦν, διαπιστοῦται καὶ ἡ παρουσία τῶν παθῶν. Πρέπει λοιπὸν ὁ νοῦς νὰ παρατηρῇ μετὰ προσοχῆς τὰ διάφορα πράγματα καὶ νὰ ἀντιληφθῇ πρὸς ποὶα ἐξ αὐτῶν τρέφει ἡ ψυχὴ πάθος. Εὐεργετινός Δ-384

Ἁγίου Ἰωάννου Κλίμακος. Ὡρισμένα πάθη ἀρχίζουν ἀπὸ μέσα καὶ ἐκδηλώνονται στὸ σῶμα, ἄλλα δὲ ἀντιστρόφως. Σ’ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται στὸν κόσμο συμβαίνει συνήθως τὸ δεύτερο, ἐνῶ σ’ ἐκείνους ποὺ ζοῦν τὸν μοναχικὸ βίο, τὸ πρῶτο, ἀφοῦ λείπουν οἱ ἀφορμές. Κλίμαξ 212

Εὐαγρίου. Τα πάθη της ψυχής προέρχονται από τους ανθρώπους, ενώ τά του σώματος από το σώμα. Και τά σωματικά πάθη τα αποκόπτει η εγκράτεια, ενώ τά πάθη της ψυχής η πνευματική αγάπη. Φ-Ευαγρίου-τ11Α,23

Εἶπε ὁ ἀββᾶς Ἰωάννης ὁ Κολοβός : Ἐὰν ἕνας βασιλεὺς θελήση νὰ παραλάβη πόλι ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς, πρῶτα κατακρατεῖ τὸ νερὸ καὶ τὴν τροφή, καὶ ἔτσι οἱ ἐχθροί, καταστρεφόμενοι ἀπὸ τὴν πεῖνα, ὑποτάσσονται σ’ αὐτόν. Ἔτσι καὶ τὰ πάθη τῆς σαρκός· ἐὰν ζήση ὁ ἄνθρωπος μὲ νηστεία καὶ πεῖνα, οἱ ἐχθροὶ τῆς ψυχῆς του ἐξασθενοῦν. Ἀποφθέγματα Γερόντων - ΕΠΕ τομ.1,297

Αββά Ησαϊου Πρίν από όλες τις αρετές είναι η ταπεινοφροσύνη και πρίν από όλα τα πάθη είναι η γαστριμαργία. Τέλος των αρετών είναι η αγάπη, τέλος δε των παθών είναι η αυτοδικαίωσις. Φ-Αββά Ησαϊου-τ12,59

Αββά Ησαϊου 3 πράγματα είναι που κατακυριεύουν την ψυχή εώς ότου φθάσει σε μέγα μέτρο, και αυτά είναι που δεν συγχωρούν τις αρετές να κατοικήσουν μαζί με τον νού. Η αιχμαλωσία, η οκνηρία και η λήθη. Η λήθη πολεμεί με τον άνθρωπο ώς αυτής της αναπνοής, φέρει εις ακαρπία, είναι ισχυρότρη απ'όλους τους λογισμούς, είναι γεννητική όλων των πονηριών και καταλύει τα οικοδομούμενα από τον άνθρωπο κάθε ώρα. Φ-Αββά Ησαϊου-τ12,81

Αββά Ησαϊου Με τέσσερα πράγματα μιαίνεται η ψυχή· με τον περίπατο στην πόλη χωρίς φύλαξη των οφθαλμών, το να έχει φιλία μετά γυναικός γενικώς, το να έχει φιλία με τους ενδόξους αυτού του κόσμου και την αγάπη της συναναστροφής με τους σαρκικούς γονείς. Φ-Αββά Ησαϊου-τ12,81

Αββά Ησαϊου. Με τέσσερα πράγματα ερημώνεται η ψυχή· με την περιπλάνηση από τόπο σε τόπο, την αγάπη του περισπασμού, την αγάπη της ύλης και την φιλαργυρία. Φ-Αββά Ησαϊου-τ12,81