ΠΕΡΙ ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΠΟΔΩΣΗΣ

ΠΕΡΙ ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΠΟΔΩΣΗΣ

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἁμαρτάνει, ναί, ὁ ἀχάριστος κατὰ πάντων τῶν νόμων,ἐπειδὴ καὶ ἡ αἰσθητικὴ φύσις, καὶ ἡ λογικὴ διάκρισις, καὶ ὁ Θεὸς θέλει τὴν εὐχαριστίαν· πλὴν καὶ αὐτὸς ὁ εὐεργέτης, ὅταν ἀγανακτῇ κατὰ τοῦ ἀχαρίστου, χάνει τῆς εὐεργεσίας τὸν μισθὸν καὶ ἁμαρτάνει βαρέως. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἁμαρτάνει ὁ ἀχάριστος ἁμαρτίαν μεγάλην, πλὴν μόνην, τὴν ἁμαρτίαν τῆς ἀχαριστίας· ὁ δὲ εὐεργέτης, ὁταν ζητῇ ἀνταπόδοσιν καὶ δὲν λαμβάνῃ, τότε πίπτει εἰς πολλὰς ἁμαρτίας· πίπτει εἰς θυμόν, εἰς τὴν κατάκρισιν, εἰς τὸ μῖσος· ἐκριζώνει ἀπὸ τὴν καρδίαν αὑτοῦ τὴν πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπην καὶ εὐεργετικὴν προαίρεσιν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ὁ μὲν ἀχάριστος, ὅσον καὶ ἄν εἶναι σκληροκάρδιος, αἰσθάνεται τῆς ἁμαρτίας αὑτοῦ τὸ βάρος, διὸ καὶ ὑπάρχει ἐλπὶς ἵνα κάποτε ἔστω καὶ ἀργὰ μετανοήσῃ καὶ κατασταθῇ εὐγνώμων πρὸς τοὺς εὐεργέτας· ὁ δὲ εὐεργέτης, ἐπειδὴ στοχάζεται ὅτι ἔχει μέγα δικαίωμα ἵνα ζητῇ παρὰ τοῦ ὑπ’ αὐτοῦ εὐεργετηθέντος τὴν ἀνταπόδοσιν, δὲν μετανοεὶ, ἀλλ’ οὐδὲ γνωρίζει τὴν ἁμαρτίαν αὐτοῦ· ὅθεν οὐδεμία ὑπάρχει ἐλπὶς ἐπιστροφῆς καὶ διορθώσεως τῶν τοιούτων αὑτοῦ ἁμαρτημάτων. 109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἡ εὐεργεσία εἶναι ἀρετὴ πολύ μεγάλη, ἐπειδὴ εἶναι καρπὸς τῆς ἀγάπης, εἶναι αὐτὴ ἡ ἀγάπη ἐνεργουμένη· ἡ πονηρία ὅμως τῆς ἀνθρωπίνης προαιρέσεως μεταβάλλει τὴν ἀρετὴν εἰς ἁμαρτίαν, διαστρέφει ἡ διεφθαρμένη προαίρεσις τὸν ὀρθὸν σκοπὸν τῆς εὐεργεσίας· διὸ ἡ ἀρετὴ μεταβάλλεται εἰς κακίαν, ἤ, ἵνα ὀρθότερον εἴπῶ, ἡ μεγάλη ἀρετὴ γίνεται ἀφορμὴ πολλῶν ἁμαρτημάτων. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἄνθρωπε, διὰ τὶ ἀγανακτεῖς κατὰ τοῦ ἀχαρίστου; Σὺ βέβαια ἀγανακτεῖς, ἤ ἐπειδὴ οὐδεμίαν ἀνταπόδοσιν ἔλαβες, ἤ ἐπειδὴ δἐν ἔλαβες ἀμοιβὴν ἀνάλογον τῆς εὐεργεσίας σου, ἤ ἐπειδὴ ἀντέλαβες πονηρὰ ἀντὶ ἀγαθῶν. Λοιπόν, ὅταν εὐηργέτησας, ἀπέβλεπες εἰς τὴν ἀνταπόδοσιν· ἀγαθοποίησας, ἵνα ἀγαθοποιηθῇς· ἔδωκας, ἵνα λάβῃς· ἡ εὐεργεσία σου λοιπὸν δὲν εἶναι εὐεργεσία, ἀλλὰ δάνειον, διότι ὁ δανειστὴς δίδει ἵναν πάλιν λάβῃ· ἡ εὐεργεσία σου δὲν εἶναι εὐεργεσία, ἀλλὰ ἐμπόριον, διότι ὁ ἔμπορος δίδει τοῦτο ἵνα λάβῃ ἐκεῖνο. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἄλλο ὅμως εἶναι τὸ δάνειον καὶ τὸ ἐμπόριον, καὶ ἄλλο ἡ εὐεργεσία· ἐκεῖνα εἶναι δοσοληψίαι, αὐτὴ εἶναι χάρις καὶ δῶρον· ἐὰν ζητῇς τὴν ἀνταπόδοσιν, διὰ τὶ ἁρπάζεις τῆς εὐεργεσίας τὸ ὄνομα, καὶ λέγεσαι εὐεργέτης; ἐὰν δὲ ὀνομάζεσαι εὐεργέτης, διὰ τὶ ζητεῖς ἀνταπόδοσιν δι’ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἐχάρισας; Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ὅταν λέγῃς ὅτι εὐεργετεῖς, ἔπειτα ζητῇς ἀνταπόδοσιν, τότε γίνεσαι ὑποκριτὴς καὶ ἀπατεών, τότε ἀπατᾷς τὸν κόσμον· διότι οἱ μὲν ἄνθρωποι, ἀκούοντες ὅτι εὐεργετεῖς, καὶ βλέποντες ὅτι δίδεις χωρὶς συναλλακτικῶν γραμμάτων καὶ ἐγγράφου συμφωνίας σὲ ἐπαινοῦσιν ὡς εὔσπλαγχνον εὐεργέτην· σὺ διὰ μὲν τοῦ λόγου φαίνεσαι εὐεργέτης, διὰ δὲ τοῦ ἔργου ὑπάρχεις δανειστὴς ἤ τέλειος ἔμπορος. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.109

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἔστω, λέγουσί τινες, ἡμεῖς οὔτε περισσότερα, οὔτε ἴσα, οὔτε ὀλιγώτερα ζητοῦμεν παρὰ τῶν εὐεργετηθέντων· ἀλλ’ ὅτε ἐκεῖνος, τὸν ὁποῖον εὐηργετήσαμεν, γίνεται διώκτης καὶ ἐπίβουλος καὶ συκοφάντης καὶ προδότης ἡμῶν, τότε τοῦτο ταράττει τὰ σπλάγχνα ἡμῶν, τοῦτο εἶναι τὸ ἀνυπόφορον. Τοῦτο, ἀδελφοί, ταράττει ἐπειδὴ εἴμεθα πεπεισμένοι ὅτι ἔχομεν δικαίωμα ἐπάνω εἰς τοὺς εὐεργετηθέντας, καὶ ἔχει ἐγκολαφθῇ εἰς τὴν φαντασίαν ἡμῶν ἡ ἔννοια τῆς ἀνταποδόσεως· τοῦτο γίνεται ἀνυπόφορον, ἐπειδὴ εὐεργετοῦμεν, ἔχοντες τὸν σκοπόν, τὸν ὁποῖον εἶχον οἱ ἐθνικοὶ καὶ εἰδωλολάτραι· τοῦτο ταράττει καὶ εἶναι ἀφόρητον, ἐπειδὴ δὲν γνωρίζομεν τὶ εἶναι εὐεργεσία, καὶ διὰ ποίαν αἰτίαν εὐεργετοῦμεν. Κυριακοδρόμιον τομ.Α.σελ.110

Νικηφόρου Θεοτόκη. Διδάσκει ὁ πανάγιος Διδάσκαλος λέγων· «Ὅταν ποιῇς ἄριστον ἤ δεῖπνον, μὴ φώνει τοὺς φίλους σου, μηδὲ τοὺς ἀδελφούς σου, μηδὲ τοὺς συγγενεῖς σου, μηδὲ γείτονας πλουσίους» (Λουκ. ιδ΄, 12)· ἀλλὰ διὰ τὶ τοῦτο; «Μὴ ποτε», λέγει, «καὶ αὐτοί σε ἀντικαλέσωσι, καὶ γένηταί σοι ἀνταπόδομα» (Αὐτόθ.). Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.110

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἀκούεις πόσον μακρὰν διώκει ἀπὸ τῆς καρδίας τοῦ εὐεργέτου τὸν σκοπὸν τῆς ἀνταποδόσεως;  Ἄκουσον δὲ καὶ πόσον ἀσφαλίζει τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ τοιούτου μεγάλου πειρασμοῦ· «ἀλλ’ ὅταν ποιῇς δοχὴν κάλει πτωχούς, ἀναπήρους, χωλούς, τυφλούς». (Αὐτόθ. 13)· ἰδοὺ πῶς ἀφαιρεῖ ἀπὸ τὰς ρίζας πᾶσαν ἐλπίδα ἀνταποδόσεως. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. 110

Νικηφόρου Θεοτόκη. Τοιουτοτρόπως λοιπὸν νομοθετήσας περὶ εὐεργεσίας καὶ διδάξας ποία εἶναι ἡ τοιαύτη ἀρετή, καὶ ποίαν ἔχει τὴν ἀνταπόδοσιν, ὅταν δὲν ἀποβλέπῃ εἰς τὰ ἀπὸ τῶν εὐεργετηθέντων ἀνταποδόματα. «Καὶ μακάριος», λέγει, «ἔσῃ, ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἀνταποδοῦναί σοι· ἀνταποδοθήσεται γάρ σοι ἐν τῇ ἀναστάσει τῶν δικαίων» (Αὐτόθ. 14). Κυριακοδρόμιον τομ. Α. 110

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἀκούσατε τώρα καὶ τὸ πόσον ἐξευτελίζει τὴν εὐεργεσίαν, ὅταν ὁ εὐεργέτης ἀποβλέπῃ εἰς τὴν παρὰ τοῦ εὐεργετηθέντος ἀνταπόδοσιν. «Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε», λέγει, «τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστίν;» (Λουκ. στ΄, 33). Ἀλλὰ διὰ τὶ ἡ τοιαύτη εὐεργεσία εἶναι ἐστερημένη πάσης ἀρετῆς καὶ χάριτος; Διότι δὲν εἶναι ἀληθὴς εὐεργεσία ἀλλ’ ἀντάλλαγμα· δὲν εἶναι ἀληθὴς εὐεργεσία, ἀλλ’ ὑπόκρισις·  ἐργασία εἶναι αὐτὴη τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων· «καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι» (Αὐτόθ. 3). Βλέπετε λοιπὸν ὅτι ἡ μὲν ἀληθὴς εὐεργεσία εἶναι ἔργον τῶν δικαίων, ἡ δὲ ψευδευεργεσία ἐπιτήδευμα τῶν ἁμαρτωλῶν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.110-111

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἐπειδὴ δὲ ἦσαν καλῶς πληροφορημένοι οἱ τρισμακάριοι ὅτι ἡ ἀχαριστία τῶν εὐεργετουμένων γίνεται εὐεργεσία τοῦ εὐεργέτου (καθότι ὁ Θεός, ὅσον ἀχάριστοι γίνονται οἱ εὐεργετούμενοι, τόσον περισσοτέρους στεφάνους πλέκει διὰ τοὺς εὐεργέτας), διὰ τοῦτο μετὰ τοσαύτης μεγαλοψυχίας ὑπέφερον τὰ κακὰ ἀντὶ τῶν ἀγαθῶν, καὶ ὑπέμενον τὴν ἀχαριστίαν τῶν ἀχαρίστων, ὥστε ὑβριζόμενοι ηὐλόγουν διωκόμενοι ὑπέρφερον, βλασφημούμενοι παρεκάλουν (Α΄  Κορ. δ΄, 12). σελ.112

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ὅταν δὲ εὐεργετῇς πρόσεχε μὴ ἐξαχρειώσῃς τῆς εὐεργεσίας σου τὴν χάριν, ζητῶν ἀνταπόδοσιν, ἢ σκανδαλιζόμενος κατὰ τῶν ἀχαρίστων· διότι ὅσον οἱ εὐεργετηθέντες ἀθετοῦσι τῆς εὐχαριστίας τὸ χρέος τόσον ὁ Θεὸς πολλαπλασιάζει τῆς ἀνταποδόσεώς σου τοὺς στεφάνους· μὴ προτιμήσῃς τὴν ἀνταπόδοσιν τῶν ἀνθρώπων, ἡ ὁποία εἶναι πρόσκαιρος, ἀπὸ τὴν ἀνταπόδοσιν τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι αἰώνιος. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.113

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἔχε πάντοτε ἔμπροσθεν τῶν ὀφθαλμῶν σου τὸ παράδειγμα τοῦ εὐεργέτου καὶ Σωτῆρός σου. Ποσάκις σὺ ἀχάριστος γίνεσαι εἰς τὰς εὐεργεσίας αὐτοῦ; Καὶ ὅμως αὐτὸς οὐδέποτε παύει εὐεργετῶν σε. Ἄκουε τὸ θεῖον αὐτοῦ πρόσταγμα· «Ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε, μηδὲν ἀπελπίζοντες» (Λουκ. στ΄, 35), πίστευε δὲ εἰς τὴν θείαν αὐτοῦ ὑπόσχεσιν· «Καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ τοῦ Ὑψίστου» (Αὐτόθ.). Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ.113