ΠΕΡΙ ΑΙΡΕΣΕΩΝ (ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΤΕΡΩΝ)

ΠΕΡΙ ΑΙΡΕΣΕΩΝ (ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΤΕΡΩΝ)

Ἀγ.Νεκταρίου. Ἐρώτησις : Ποῖαι ἦσαν αἱ κυριώτεραι αἱρέσεις; Ἀπόκρισις : Αἱ κυριώτεραί εἰσιν αἱ ἑξῆς :

α) Ἡ τοῦ Σίμωνος τοῦ μάγου, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

β) Τῶν Ἐβιωνιτῶν Ἰουδαϊζόντων Χριστιανῶν, τηρούντων τὸ Σάββατον, τὴν περιτομὴν καὶ ἄλλας Ἰουδαϊκὰς διατάξεις, καὶ ἀρνουμένων τὴν θεότητα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

γ) Ἡ τῶν Γνωστικῶν, τῶν φρονούντων, ὅτι ἡ γνῶσίς ἐστιν μείζων τῆς πίστεως, καὶ θεωρούντων τὸν Ἰησοῦν ὡς ἕνα τῶν αἰώνων τῶν προελθόντων ἐκ τοῦ Θεοῦ, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

δ) Τῶν Μοντανιστῶν, τῶν ἀκολούθων τοῦ Φρυγὸς Μοντανοῦ πρώην Ἱερέως τῆς ἐν Φρυγίᾳ θεᾶς Κυβέλης, τοῦ κηρύττοντος ἑαυτὸν «παράκλητον τὸν μέλλοντα νὰ συντελέσῃ τὸ ἔργον τοῦ Χριστοῦ» (ἀπὸ τοῦ 159 Μ.Χ. Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

ε) Ἡ τῶν Μανιχαίων, τῶν ἀκολούθων τοῦ Μάνεντος, μάγου ἐξορίστου ἐκ Περσίας κατὰ τὸν δ΄ αἰῶνα· ἦτο κρᾶμα Γνωστικὸν κακοδοξιῶν καὶ περσικῶν μυθολογημάτων· ἐδέχετο δύο ἀρχὰς ἰσοπάλους τὴν τοῦ φωτὸς καὶ τὴν τοῦ σκότους καὶ ἐφρόνει περὶ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἦτο ἕν τῶν φωτεινῶν ὄντων, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

στ)  Οἱ Μοναρχικοὶ ἢ Σαβελλιανοὶ ἀπὸ Σαβελλίου πρεσβυτέρου Πτολεμαΐδος (250-260 μ.Χ.)· οὗτοι ἐδόξαζο, ὅτι ἡ πατὴρ ὁ υἱὸς καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμά εἰσι τρία διάφορα ὀνόματα ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὁ ὅρος πατὴρ ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς τὸ ἓν τοῦτο πρόσωπον, ἐν τῇ ἀκατανοήτῳ μεγαλειότητι καὶ τῇ ἀπολύτῳ αὐτοῦ κυριαρχίᾳ θεωρουμένῳ, ὅτι ὁ ὅρος υἱός ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς τὸ αὐτὸ πρόσωπον, ὅταν θεωρῆται ὡς ἀποκαλύπτον ἑαυτὸ καὶ ἐνσαρκωθὲν καὶ κατοικῆσαν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ὁ δὲ ὅρος ἅγιον πνεῦμά ἐστιν τὸ ὄνομα τὸ ἀποδιδόμενον εἰς αὐτό, ὅταν ἐννοῆται ὡς ἐνεργοῦν κατ’ εὐθεῖαν ἐπὶ τῶν πλασμάτων ἐν τοῖς ἔργοις τῆς δημιουργίας, τῆς προνοίας ἢ τῆς χάριτος, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

ζ) Ἡ τῶν Ἀρειανῶν ἀπὸ Ἀρείου πρεσβυτέρου Ἀλεξανδρείας. Οὗτοι ἐδογμάτιζον (περὶ τὸ 318 μ.Χ.), ὅτι τὸ δεύτερον πρόσωπον τῆς ἁγίας Τριάδος ἐστὶ κατώτερον τοῦ πρώτου προσώπου καὶ ὅτι ἐστὶ κτίσμα αὐτοῦ, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

η) Ἡ τῶν Μακεδονιανῶν ἢ Πνευματομάχων, ἀπὸ Μακεδονίου Ἐπισκόπου Κωνσταντινοπόλεως (3410360 μ.Χ.)· οὗτοι ἔλεγον, ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιόν ἐστιν κτίσμα καὶ διάκονος τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

θ) Ἡ τῶν Πελαγιανῶν ἀπὸ τοῦ Πελαγίου πρεσβυτέρου· οὗτοι ἠρνοῦντο τὴν εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος μετάδοσιν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος (413 μ.Χ.), Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

ι) Ἡ τῶν Νεστοριανῶν ἀπὸ Νεστορίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (428-431)· οὗτοι διεχώριζον ἀποτόμως τὰς δύο ἐν Χριστῷ φύσεις καὶ ἠρνοῦντο τὴν πλήρη ἕνωσιν αὐτῶν παραδεχόμενοι ἁπλῆν συνάφειαν αὐτῶν, Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

ια) Ἡ τῶν Μονοφυσιτῶν ἢ Εὐτυχιανῶν ἀπὸ τοῦ Εὐτυχοῦς ἀρχιμανδρίτου Κωνσταντινουπόλεως·  οὗτοι κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τοὺς Νεστοριανοὺς ἐδίδασκον, ὅτι ἐν τῷ Ἰησοῦ Χριστῷ μία μονη φύσις ὑπάρχει (451 μ.Χ.), Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 27

ιβ) Ἡ τῶν Μονοθελητῶν προελθοῦσα ἐκ τῆς Μονοφυσιτικῆς αἱρέσεως. Οὗτοι ἐδογμάτιζον μίαν ἐν τῷ Ἰησοῦ Χριστῷ θέλησιν, 

ιγ) Ἡ τῶν Εἰκονομάχων, ἢ εἰκονοκλαστῶν. Ταύτης τῆς αἱρέσεως αἱρεσιάρχης ὑπῆρξεν ὁ Αὑτοκράτωρ Λέων ὁ γ΄, ὁ ἐπικληθεὶς Εἰκονομάχος (726-878 μ.Χ.). Ὀρθόδοξος Ἰερὰ Κατήχησις 27

Ἀγ.Νεκταρίου. Ποῖαί εἰσιν αἱ ἐπισημότεραι Ἐκκλησίαι κατὰ τοὺς νεωτέρους χρόνους αἱ ἀποκλίνασαι τοῦ ὀρθοδόξου πνεύματος τῆς μιᾶς ἁγίας καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας; α)  Ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία, ἥτις περὶ ἄλλα τε πολλὰ ἐκαινοτόμησε καὶ περὶ τὸ δόγμα τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος ἐκπορεύσεως, καὶ  β)  Ἡ κατὰ τὴν στ΄ ἑκατονταετηρίδα μ.Χ. ἀναφανεῖσα Ἐκκλησία τῶν διαμαρτυρομένων ἡ ἀποσχισθεῖσα ἀπὸ τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας καὶ διακρινομένη ὑπὸ διάφορα ὀνόματα. Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 28

1)  Εἰς τοὺς Λουθηρανοὺς ἀπὸ τοῦ Λουθήρου Μαρτίνου Γερμανοῦ μοναχοῦ ἐξ Εἰσλεβένης τῆς Πρωσσίας (1483-1546), οἵτινες λέγονται καὶ Εὐαγγελικοί. Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 28

2)  Εἰς τοὺς Καλβινιστὰς ἀπὸ τοῦ Ἰωάννου Καλβίνου ἐκ Νοβιονῶ τῆς Γαλλίας (1509-1561), οἵτινες λέγονται καὶ ἀναμορφωταί.

Ἀμφότεραι δέχονται ὡς μόνην πηγὴν τοῦ Χριστιανισμοῦ τὴν ἁγίαν Γραφὴν καὶ ἀπορρίπτουσιν τὴν ἱερὰν Ἀποστολικὴν παράδοσιν. Ὁ Λουθηρανισμὸς  ἐξηπλώθη εἰς τὰ βορειότερα τῆς Γερμανίας καὶ τὰς σκανδιναυϊκὰς ἐπικρατείας, ὁ δὲ Καλβινισμὸς μετεδόθη εἴς τινας ἐπαρχίας τῆς Γαλλίας, εἰς τὰς Κάτω Χώρας, καὶ εἰς τὴν Σκωτίαν. Ἐνταῦθα ἐτροποποιήθη οὕτως, ὥστε παρήχθη ἰδία τις Ἐκκλησία ἡ τῶν Σκωτικανῶν ἢ Πρεσβυτεριανῶν, τῶν καὶ καθαριστῶν· Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 28

3) Εἰς Ἀγγλικανοὺς ἢ Ἐπισκοπιανούς. Οὗτοί εἰσι διαμαρτυρόμενοι τῆς Ἀγγλικῆς Ἐκκλησίας ἀπορρίψαντες ἐντελῶς τὴν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τηρήσαντες τὴν Ἱεροσύνην μετὰ τῶν τριῶν αὐτῆς βαθμῶν καὶ τὴν Ἐκκλησιαστικὴν ἱεραρχίαν, ἐν μέρει δὲ καὶ τὴν ἀρχαίαν λειτουργικὴν τάξιν περὶ τὴν τέλεσιν τῆς θείας εὐχαριστίας. Ὀρθ. Ἰερὰ Κατήχησις 28