ΠΕΡΙ ΠΡΟΓΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙ ΠΡΟΓΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἐκεῖνον μέν, τὸν ὁποῖον ὁ Θεὸς θέλει, ἐλεεῖ· ἀλλὰ οὐχὶ ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν, ἀλλὰ μετὰ λόγου, δηλαδὴ θέλει νὰ ἐλεήσῃ τὸν ἄξιον ἐλέους· ἐκεῖνον δέ, τὸν ὁποῖον θέλει, σκληρύνει, τουτέστι παρουσιάζει σκληρὸν ἐκεῖνον, ὅστις ἔχει καὶ γνώμην καὶ καρδίαν σκληροκάρδιον· κατασκευάζει σκεύη τίμια ἐκείνους, τῶν ὁποίων ἡ διάθεσις εἶναι τιμία, καὶ σκεύη ἄτιμα ἐκείνους, οἵτινες ἔχουσι κλίσιν εἰς τὰ πάθη τῆς ἀτιμίας· προορίζει, ναί, καὶ προσκαλεῖ, καὶ δικαιεῖ, καὶ δοξάζει, ἀλλ’ ἐκείνους, τοὺς ὁποίους προεγνώρισεν ἀξίους· «ὅτι οὕς προέγνω καὶ προώρισε» (Ρωμ. η΄, 29). Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 43

Νικηφόρου Θεοτόκη. Προγνωρίζει ὁ Θεὸς ὅσα μέλλει ὁ ἄνθρωπος νὰ πράξῃ· ἀλλά, καθὼς ἡ πρόγνωσις τοῦ ἰατροῦ οὐδὲ ἰατρείαν φέρει εἰς τὸν ἀσθενῆ οὐδὲ θάνατον, οὕτω καὶ ἡ πρόγνωσις τοῦ Θεῦ οὐδὲ τῆς ἀρετῆς οὐδὲ τῆς κακίας τοῦ ἀνθρώπου γίνεται πρόξενος. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 44

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἔρχεται ὁ σοφὸς ἰατρὸς ἐπάνω εἰς τὴν κλίνην τοῦ ἀσθενῦς, περιεργάζεται ἀκριβῶς τὴν ἀσθένειαν, καὶ ἐὰν μὲν ἴδῃ σημεῖα ὑγείας, προγνωρίζει ζωήν, ἐὰν δὲ σημεῖα θανάτου, θάνατον· ὁμοπίως καὶ ὁ Θεὸς ἐπισκέπτεται τοῦ ἀνθρώπου τὴν καρδίαν, καὶ ἐὰν εὕρῃ διάθεσιν ἀγαθωσύνης προγνωρίζει ἔργα θεάρεστα, ἐὰν δὲ διάθεσιν πονηρίας, ἔργα πονηρά. σελ. 44-45

Νικηφόρου Θεοτόκη. Πάλιν ὅταν ὁ ἰατρὸς προγνωρίσῃ τὴν ἔκβασιν τοῦ πάθους, τότε προορίζει· οὗτος ὁ ἄνθρωπος, λέγει, μετ’ ὀλίγας ἡμέρας ἰατρεύεται, ἤ μετ’ ὀλίγας ἡμέρας ἀποθνήσκει· ὁμοίως καὶ ὁ Θεός, ὅταν προγνωρίσῃ τοῦ ἀνθρώπου τὴν θέλησιν, προορίζει αὐτὸν ἤ διὰ τὸν παράδεισον ἤ διὰ τὴν κόλασιν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 45

Νικηφόρου Θεοτόκη. Καθὼς δὲ ἡ πρόγνωσις καὶ ὁ προορισμὸς τοῦ ἰατροῦ οὐδὲ τὴν ζωὴν οὐδὲ τὸν θάνατον προξενοῦσιν εἰς τὸν ἀσθενῆ, οὕτω καὶ ἡ πρόγνωσις καὶ ὁ προορισμὸς τοῦ Θεοῦ οὐδὲ τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου εἶναι αἴτια, οὐδὲ τῆς ἀπωλείας αὐτοῦ. Οὐχὶ διότι ὁ ἰατρὸς προεῖδε καὶ προώρισε, διὰ τοῦτο ὁ ἀσθενὴς ἔζησεν ἤ ἀπέθανεν, ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ ἀσθενὴς ἔπρεπεν ἤ νὰ ζήσῃ διὰ τὸ ἐλαφρὸν τῆς ἀσθενείας ἤ νὰ ἀποθάνῃ διὰ τὸ βάρος τοῦ πάθους, διὰ τοῦτο ὁ ἰατρὸς προεῖδε καὶ προώρισε τὴν ζωὴν ἤ τὸν θάνατον. Ὄχι ἐπειδὴ ὁ Θεὸς προεγνώρισε διὰ τοῦτο ὁ ἄνθρωπος ἐσώθη ἤ ἐκολάσθη, ἀλλ’ ἐπειδὴ ἔμελλεν ὁ ἄνθρωπος ἤ νὰ πράξῃ καλὰ καὶ σωθῇ διὰ τὴν καλὴν αὑτοῦ προαίρεσιν, ἤ νὰ πράξῃ κακὰ καὶ κολασθῇ διὰ τὴν κακὴν αὑτοῦ γνώμην, διὰ τοῦτο ὁ Θεὸς προεγνώρισε καὶ προώρισε τὴν σωτηρίαν αὐτοῦ ἢ τὴν κόλασιν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 45

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἀλλ’ ἆρά γε οὐδεμία διαφορὰ ὑπάρχει μεταξὺ τῆς προγνώσεως τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς τοῦ ἰατροῦ; Ἡ διαφορὰ εἶναι μεγάλη, διότι ὁ μὲν Θεὸς πάντας καὶ πάντοτε προγνωρίζει καὶ προορίζει, ὁ δὲ ἰατρὸς μερικοὺς μόνον καὶ ὄχι πάντοτε· πάλιν ἡ μὲν τοῦ Θεοῦ πρόγνωσις καὶ ὁ προορισμὸς εἶναι ἀλάνθαστος, ὁ δὲ τοῦ ἰατροῦ πολλάκις λελανθασμένος. Κυριακοδρόμιον Α-45

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἔστω, λέγει ὁ δύστροπος ἄνθρωπος, ἐγὼ καὶ ὄχι ὁ προορισμὸς τοῦ Θεοῦ, εἶναι τὸ αἴτιον τῶν καλῶν ἤ τῶν κακῶν μου πράξεων· ἀλλ’ ἐπειδὴη ὁ προορισμὸς τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀλάνθαστος, ἐγὼ λοιπὸν εἶμαι διωρισμένος ἤ διὰ τὸν παράδεισον ἤ διὰ τὴνκόλασιν. Καὶ ἐὰν μὲν διὰ τὸν παράδεισον, περιττὴ εἶναι ἡ φροντίς μου διὰ τὰ καλὰ ἔργα· ἐὰν δὲ διὰ τὴν κόλασιν, περιττὴ εἶναι ἡ μέριμνά μου διὰ τὴν μετάνοιαν. Τοῦτο εἶναι παραλογισμὸς φανερός, διότι ὁ Θεὸς διὰ τὰ καλὰ ἔργα σου προορίζει τὴν σωτηρίαν σου, καθὼς καὶ διὰ τὰς πονηρίας σου τὴν κόλασίν σου. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 45

Νικηφόρου Θεοτόκη. Προορίζει, ναί, ὁ Θεός, ἀλλ’ ὁ προορισμὸς αὐτοῦ οὐδεμάν ἀνάγκην φέρει εἰς τὴν θέλησιν· προορίζει μὲν τὴν σωτηρίαν σου ἤ τὴν κόλασίν σου· ἀλλ’ ἅμα βλέπει καὶ τὸ αὐτεξούσιον τῆς θελήσεώς σου, ἅμα γνωρίζει ὅτι, ἐπειδὴ ἐχάρισε εἰς σὲ τὸ αὐτεξούσιον, σήμερον ὑπάρχεις πονηρός, αὔριον δέ, ἐὰν θέλῃς, γίνεσαι ἀγαθός· σήμερον ἵστασαι εἰς τὴν ἀρετήν, αὔριον, ἐὰν θέλῃς, πίπτεις εἰς τὴν ἁμαρτίαν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 45

Νικηφόρου Θεοτόκη.Ὅθεν, καθὼς ὁ ἰατρός, μὴ δυνάμενος νὰ ἐμποδίσῃ τὰς μεταβολὰς τῆς φύσεως, κἄν προορίσῃ τοῦ ἀσθενοῦς τὸν θάνατον, ὅμως δὲν παύει μετερχόμενος τὰ θεραπευτικὰ βότανα ἕως τῆς ἐσχάτης ἀναπνοῆς τοῦ ἀρρώστου, οὕτω καὶ ὁ Θεός, μὴ θέλων διὰ τὴν αὑτοῦ δικαιοσύνην νὰ ἀναγκάσῃ τὴν προαίρεσιν, κἄν προορίζει τοῦ ἁμαρτωλοῦ τὴν κόλασιν, μετέρχεται ὅμως ἕως τέλους τῆς ζωῆς αὐτοῦ πάντα τρόπον πρὸς τὴν αὐτοῦ διόρθωσιν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 45

Νικηφόρου Θεοτόκη.Προωρισμένος ἦτο ὁ Φαραὼ διὰ τὴν ἀπώλειαν· διὰ τὶ λοιπὸν ὁ Θεὸς ἔπραξε τὸσα θαύματα πρὸς ἐπιστροφὴν αὐτοῦ καὶ διόρθωσιν; Διότι εἶχεν ὁ Φαραὼ τὸ αὐτεξούσιον· διότι, ἐὰν ἤθελεν, ἠδύνατο νὰ μεταβάλῃ τὴν σκληρότητα αὑτοῦ εἰς ἁπλότητα. Προωρισμένος ὁ Ἰούδας διὰ τὴν κόλασιν, διατὶ λοιπὸν κατέστησεν αὐτὸν ὁ Χριστὸς ἀπόστολον; Διατὶ ἠξίωσεν αὐτὸν τῆς θείας αὑτοῦ συναναστροφῆς καὶ τῆς τραπέζης, καὶ τῆς καθημερινῆς διδασκαλίας; διατὶ ἔδωκεν εἰς τὰς χεῖρας αὐτοῦ τὸ γλωσσόκομον καὶ τὰ ἀργύρια; διατὶ ἔνιψε τοὺς πόδας αὐτοῦ καὶ μετέδωκεν εἰς αὐτὸν τῶν θείων Μυστηρίων; Διότι εἶχεν ὁ Ἰούδας ἐλευθέραν τὴν θέλησιν· διότι, ἐὰν ἤθελεν, ἔφευγε τὴν φιλαργυρίαν, καὶ ἐκέρδαινε τὴν αἰώνιον σωτηρίαν. Κυριακοδρόμιον Α.45-46

Νικηφόρου Θεοτόκη. Προωρισμένη ἦτο τῶν Νινευϊτῶν ἡ καταστροφή· «ἔτι τρεῖς ἡμέραι, καὶ Νινευῒ κατασταφήσεται» (Ἰωνᾶς γ΄, 4)·  ἀλλ’ οἱ Νινευῖται μετανοοῦσι καὶ σώζονται. Προωρισμένος ὁ Ἐζεκίας διὰ τὸν θάνατον· «τάξαι περὶ τοῦ οἴκου σου· ἀποθνήσκεις γὰρ σύ, καὶ οὐ ζήσῃ» (Ἠσ. λη΄, 1). Ὁ Ἐζεκίας κλαίει καὶ ἀντὶ θανάτου λαμβάνει ζωήν. Προορίζει ὁ Θεὸς τὸν ἀφανισμὸν τῆς Πενταπόλεως· ἀλλ’ ὑπὸ τοῦ Ἀβραὰμ παρακαλούμενος, λέγει· «Ἐὰν εὑρεθῶσιν ἐκεῖ δέκα δίκαιοι, οὐ μὴ ἀπολέσω ἕνεκεν τῶν δέκα» (Γέν. ιη΄, 32). Μετὰ δὲ τὰ παραδείγματα ταῦτα τὶς δὲν βλέπει ὅτι ἄφρων εἶναι ἐκεῖνος ὁ χριστιανός, ὅστις ἀμελεῖ τὴν μέριμναν τῆς ψυχικῆς αὑτοῦ σωτηρίας; Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 46

Γρηγορίου τοῦ Διαλόγου. Αἱ προσευχαὶ τῶν δικαίων καθόλου δὲν δύνανται νὰ ἐπακουσθῶσι διὰ πράγματα, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι προωρισμένα νὰ γίνουν. Ἐκεῖνα δὲ τὰ ὁποῖα λαμβάνουν παρὰ τοῦ Θεοῦ ἢ ἐπιτυγχάνουν διὰ τῶν προσευχῶν των οἱ Ἅγιοι, ἔχουν ἤδη προορισθῆ νὰ συμβῶσι διὰ τῶν προσευχῶν των. Καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἡ κληρονομία τῆς αἰωνίου Βασιλείας, καίτοι ἔχει προορισθῆ ὑπὸ τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ εἰς τοὺς ἐκλεκτούς, ἐν τούτοις οἱ ἐκλεκτοὶ αὐτοὶ τὴν ἀπολαμβάνουν, κατ’ εὐδοκίαν Θεοῦ, μόνον κατόπιν πολλῶν κόπων καὶ προσευχῶν. Εὐεργετινὸς Γ-217