ΠΕΡΙ ΨΥΧΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

ΠΕΡΙ ΨΥΧΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Ἐξ ἀρχῆς ὁ Θεὸς τὸν Ἀδάμ ὅλον καλοσύνην τὸν ἔκαμεν, ὄλον καθαρότητα, ὅλον ἁγιότητα, καὶ ἐχαρισέ τον καὶ δώδεκα δυνάμεις ψυχικὰς, ὅπου τὰς ἔχει κάθε ἄνθρωπος· καὶ οἱ μὲν τρεῖς δυνάμεις λέγονται φυσικαί, διότι μὲ αὐτὰς γεννᾶται καὶ τρέφεται καὶ αὐξάνει ὁ ἄνθρωπος. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Καὶ 1^η εἶναι ἡ γεννητικὴ δύναμις, ἤτοι ὅπου γεννᾶται πᾶς ἄνθρωπος καὶ χωρὶς νὰ ἦτο γίνεται καὶ ὑπάρχει. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. 2^α δύναμις εἶναι ἡ θρεπτικὴ δύναμις, ἤτοι ὅπου τρέφεται ὁ ἄνθρωπος. Θησαυρός Δαμασκηνού. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. 3^η εἶναι ἡ αὐξητικὴ δύναμις, δηλαδὴ ὅπου αὐξάνει ὁ ἄνθρωπος καὶ ἔχει τὸ φυσικὸν νὰ ἀνατρέφεται ἀπὸ λίγο εἰς πολὺ καὶ ἀπὸ μικρὸς νὰ γίνεται μέγας. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Αὐτὰς τὰς δυνάμεις τὰς ἔχουν καὶ τὰ ἄλογα ζῷα καὶ τὰ φυτά, ὅτι καὶ αὐτὰ ἔτζι γίνονται καὶ τρέφονται καὶ αὐξάνονται. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Αἱ ἄλλαι δυνάμεις αἱ τέσσαρες λέγονται ζωτικές, ὅτι μὲ ἐκείνας ζεῖ καὶ ἀναζωούται ὁ ἄνθρωπος. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. 1^η μὲν ἡ βούλησις. Βούλησις δὲ εἶναι ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὅλως διόλου βούλεται καὶ θέλει τὸ καλόν.

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Ὅταν δὲ διαλέγει τὸ καλὸν ἀπὸ τὸ κακόν, τότε ἐκεῖνη ἡ δύναμις λέγεται προαίρεσις, ὅπου εἶναι ἡ 2^η δύναμις, ζωτική· Διὰ τὸν Χριστὸν λέγομεν ὅτι μόνον βούλησιν εἶχε· διότι δὲν ἤθελε ἐκεῖνος ποτὲ τὸ κακὸν ἀλλὰ ἀείποτε τὸ καλὸν ἐζήτει καὶ ἠγάπα. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. 3^η δύναμις ζωτικὴ εἶναι ὁ θυμός, ἤγουν ὠς ὁρίζει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, νὰ θυμώνουμε κατὰ τοῦ διαβόλου καὶ ἐναντίον αὐτοῦ νὰ ἔχομεν τὸν θυμό μας, ἐκεῖνον νὰ ὑβρίζομεν, ἐκείνου νὰ κάνουμε κακὸν ὅτι αὐτὸς μᾶς ἔκαμε παροίκους· αὐτὸς μᾶς εὔγαλεν ἀπὸ τὸν Παράδεισον, αὐτὸς μᾶς κατήντησεν εἰς ταύτην τὴν κατηραμένην γῆν δι’ ἐκεῖνον γοῦν μᾶς ἔδωκεν ὁ Θεὸς τὸν θυμόν· ὄχι διὰ τὸν ἄνθρωπο ὅστις εἶναι πλάσμα Θεοῦ· ὄχι διὰ τὸν Χριστιανόν, ὁ ὁποῖος ἔχει μίαν πίστιν μὲ αὐτόν, ὄχι νὰ ὀργιζόμεθᾳ κατὰ τίνος χωρὶς ἀφορμὴ ἢ ἔστω καὶ μὲ ἀφορμὴ· δι’ αὐτό μας ἔδωκεν ὁ Θεὸς τὸν θυμόν. σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. 4^η  δύναμις εἶναι ἡ ἐπιθυμία· ἤτοι νὰ ἐπιθυμοῦμε τὸ καλόν, νὰ ἐπιθυμοῦμε τὴν πρώτη μας πατρίδα, ἤτοι τὴν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Αἱ ἄλλαι 5 δυνάμεις λέγονται γνωστικαὶ διότι μὲ αὐτὰς γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος τὸ κάθε τί καὶ θέλει το.

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Καὶ  1^η μέν ἡ αἴσθησις, 2^η  ἡ φαντασία, 3^η  ἡ δόξα, 4^η  ἡ διάνοια, 5^η ὁ νοῦς. Θησαυρός Δαμασκηνού 32

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Αἴσθησις μὲν εἶναι αὐτὰ τὰ 5· ἡ ὅρασις, ἡ ὄσφρησις, ἡ ἀκοή, ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἁφή. Καὶ ὅρασις μὲν εἶναι ἡ ἱκανότης νὰ βλέπει ὁ ἄνθρωπος τὸ κάθε τί καὶ νὰ τὸ ἀντιλαμβάνεται· ἀκοὴ εἶναι, ὅταν καὶ χωρὶς νὰ δεῖ κάτι, ἀλλὰ τὸ ἀκούει ἀπὸ ἄλλου ἀνθρώπου λόγον ἢ ἀπὸ φωνὴ ἐκείνου τοῦ πράγματος παρευθὺς γνωρίζει τί εἶναι· ὄσφρησις εἶναι, ὅταν ὀσφραίνεται ὁ ἄνθρωπος καὶ καταλαβαίνει τί εἶναι ἐκεῖνο, ἢ δυσῶδες, ἢ εὐῶδες· γεῦσις εἶναι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος βλέπει μὲν κάτι τί εἶναι, ἀλλὰ δὲν καταλαβαίνει, ἐὰν εἶναι πικρὸν ἢ γλυκύ, εἰμὴ μόνον ὅταν τὸ γευθεῖ μὲ τὸ στόμα· ἁφὴ εἶναι ὅταν πιάνεις κάτι, καὶ καταλαβαίνεις ἐὰν εἶναι ὑγρόν, ἢ ξηρόν, ψυχρὸν ἢ ζεστόν, βαρὺ ἢ ἐλαφρόν. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 33

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Φαντασία εἶναι, ἐκείνη διὰ τῆς ὁποίας ὅτι καὶ ἂν δεῖ ὁ ἄνθρωπος, μετὰ μίαν ἢ δυὸ ἢ περισσότερες ἡμέρες τὸ ἐνθυμεῖται καὶ τὸ φαντάζεται· αὐτὴ ἡ φαντασία ἐνεργεῖ καὶ εἰς τὰ ὄνειρα τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν λόγον αὐτοῦ τὸν ἐνδιάθετον, διότι ὁ ἄνθρωπος δύο λόγους ἔχει, ἕνα τὸν προφορικόν, αὐτὸν δηλαδὴ διὰ τοῦ ὁποίου ὁμιλοῦμε, καὶ ἀκούει ὁ ἕνας τὸν ἄλλον· καὶ δεύτερον τὸν ἐνδιάθετον, καὶ εἶναι ἐκεῖνος μὲ τὸν ὁποῖον μόνος του ὁ ἄνθρωπος καταλαβαίνει ὅτι καὶ ἂν λέγει· μὲ αὐτὸν τὸν λόγον καὶ τὴν φαντασίαν βλέπει καὶ ὁμιλεῖ εἰς τὸν ὕπνο του ὅτι καὶ ἂν δεῖ. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 33

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Ἡ δόξα εἶναι διπλή, ἢ μὲ ἀπόδοσιν ἢ χωρὶς ἀπόδοσιν· ἤτοι ἄκουσε κάποιος ὅτι ἔγινε ἔκλειψις τοῦ ἡλίου, ὅμως δὲν γνωρίζει ἀπὸ τί ἔγινεν ἡ ἔκλειψις τότε αὐτὸ λέγεται ἄλογος δόξα, ἤτοι χωρὶς λόγου ἀπόδοσιν· μὲ ἀπόδοσιν δὲ εἶναι ἡ δόξα, ὅταν γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος διατὶ ἔγινεν ἔκλειψις τοῦ ἡλίου, ὅτι δηλαδὴ ἡ σελήνη διῆλθεν ὑποκάτω τοῦ ἡλίου καὶ ἀπέκρυψεν τὴν λάμψιν τοῦ διὰ τοῦτο γίνεται αὐτὴ ἡ ἔκλειψις· αὐτὴ εἶναι ἡ δόξα. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 33

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Διάνοια εἶναι, ὅταν ἀκούσει κάποιος ὅτι ἕνας βασιλεὺς δυνατὸς μὲ πολὺ στράτευμα ἐνικήθει ἀπὸ ἄλλον βασιλέα ὀλιγοδύναμον, καὶ ἵσταται καὶ συλλογίζεται, ἐὰν ἐτοῦτο εἶναι ἀληθὲς ἢ ψευδὲς· αὐτὴ ἡ συλλογὴ ὀνομάζεται διάνοια. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 33

Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου. Πάντα ὅσα κάνουν οἱ ἕνδεκα αὐτὲς δυνάμεις, ὅλα διὰ τῆς προσταγῆς του νόος τὰ κάνουν καὶ εἶναι ὁ νοῦς ὡς βασιλεὺς ἐπάνω εἰς αὐτᾶς. Αὐτὸς ὁ νοῦς εἶναι ἡ δωδέκατη δύναμη τῆς ψυχῆς. Μόνο ὅμως εἰς τὰ φανερὰ καὶ ὁμολογούμενα πράγματα, τὰ ὁποῖα περιέπεσαν εἰς τὴν ἀντίληψίν του διὰ τῶν αἰσθήσεων εἰς αὐτὰ περιπατεῖ ὁ νοῦς, ἤτοι ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἀγαθός, ὅτι ὁ ἥλιος λάμπει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι θνητὸς καὶ τὰ τοιαῦτα. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 33