ΤΑ 3 ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Τρία μέρη εἶναι τῆς ψυχῆς, ἀπὸ τὰ ὁποῖα μέρη ὀνομάζεται ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου τριμερής· εἶναι δὲ τὸ λογικόν, τὸ θυμικόν, καὶ τὸ ἐπιθυμητικόν. Αὐτὰ τὰ τρία δὲν εἶναι ἄνθρωπος, ὅπου νὰ μὴν τὰ ἔχῃ, ὅτι εἶναι φυσικὰ καὶ ἐνδιάθετα τῆς ψυχῆς τοῦ καθ’ ἑνὸς ἀνθρώπου, ὅτι ἀπ’ αὐτὰ χωρίζει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ ἄλλα ζῶα· ἀπὸ τὸ θυμητικόν, καὶ ἐπιθυμητικόν, χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄψυχα· ἀπὸ δὲ τὸ λογικόν, χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα· καὶ λογικὸν μὲν εἶναι, ὅτι ὁ καθεὶς ἄνθρωπος ἀνάγκη εἶναι νὰ ἔχῃ καὶ λόγον.
Ὁ λόγος δὲ εἶναι διπλοῦς· λέγεται λόγος προφορικός, λέγεται καὶ λόγος ἐνδιάθετος· προφορικὸς μὲν εἶναι αὐτὸς ὅπου συντυχαίνομεν, καὶ ἀκούει ἕνας τοῦ ἄλλου τοὺς λόγους καὶ τὰ νοήματα· ἐνδιάθετος δὲ εἶναι αὐτός, ὅπου συλλογίζεται ὁ ἄνθρωπος μέσα εἰς τὸν νοῦν του, καὶ ἄλλος δὲν δύνεται νὰ καταλάβῃ, μηδὲ νὰ ἀκούσῃ· αὐτός, ὅπου συντυχαίνει καὶ ὅταν κοιμώμεσθεν· αὐτὸς ὁ λόγος ὁ ἐνδιάθετος εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικὸν ὡς λέγουσιν οἱ φιλόσοφοι τῶν Ἐλλήνων· ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὸ ὁμολογοῦσι· διότι λέγουσιν ἔτζι μὲ συλλογισμόν.
Ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι χρησιμώτερος ἀπὸ τὸν προφορικὸν· ἤγουν περισσότερον ἐνεργεῖ ὁ ἐνδιάθετος λόγος, παρὰ τὸν προφορικὸν· ὅτι μερικαῖς φοραῖς μὲ τὸ στόμα δὲν συντυχαίνομεν, ἀμὴ μέσα μας ὁμιλοῦμεν, καὶ εἶναι ὁ ἐνδιάθετος λόγος δυνατώτερος καὶ πολυχρονιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· πᾶν δὲ πολυχρονιώτερον εἶναι καὶ τιμιώτερον· ὥστε ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· καὶ μάθετὲ το μὲ παράδειγμα εὔκολον. Εἶναι δύο σανίδια, καὶ τὸ ἕνα εἶναι σαπημένον καὶ ὁλιγοβάστακτον, τὸ ἄλλο εἶναι γερὸν καὶ πολυβάστακτον· ποῖον σὲ φαίνεται τιμιώτερον; τιμιώτερον φαίνεται νὰ εἶναι τὸ πολυβάστακτον. Ἔτζι εἶναι καὶ οἱ δύο λόγοι τοῦ ἀνθρώπου· τὸν μὲν προφορικὸν λόγον πολλαῖς φοραῖς τὸν χάνει ὁ ἄνθρωπος, καὶ γίνεται βωβός· τὸν δὲ ἐνδιάθετον δὲν εἶναι δυνατόν νὰ τὸν χάσῃ ὁ ἄνθρωπος ἕως οὖ ζῇ· καὶ ἐπειδὴ τιμιώτερος εἶναι ὁ ἐνδιάθετος, διὰ τοῦτο εἶναι καὶ τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· ἀπ’ αὐτὸν τὸν ἐνδιάθετον λόγον λέγεται ὁ ἄνθρωπος λογικός, καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν προφορικόν· ὅτι, ἂν ἐλέγετο ἀπὸ τὸν προφορικόν, δὲν ἤθελαν λέγεσθαι λογικοί ὅσοι ἄνθρωποι εἶναι βωβοί, ἀλλὰ μηδὲ ἄνθρωποι ἤθελαν εἶναι ὅτι τὸν ἄνθρωπον αὐτὸ τὸ λογικὸν τὸν χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα, καθὼς προεῖπα. Ἐμάθετε ποῖον εἶναι τὸ λογικόν.
Τρία μέρη εἶναι τῆς ψυχῆς, ἀπὸ τὰ ὁποῖα μέρη ὀνομάζεται ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου τριμερής· εἶναι δὲ τὸ λογικόν, τὸ θυμικόν, καὶ τὸ ἐπιθυμητικόν. Αὐτὰ τὰ τρία δὲν εἶναι ἄνθρωπος, ὅπου νὰ μὴν τὰ ἔχῃ, ὅτι εἶναι φυσικὰ καὶ ἐνδιάθετα τῆς ψυχῆς τοῦ καθ’ ἑνὸς ἀνθρώπου, ὅτι ἀπ’ αὐτὰ χωρίζει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ ἄλλα ζῶα· ἀπὸ τὸ θυμητικόν, καὶ ἐπιθυμητικόν, χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄψυχα· ἀπὸ δὲ τὸ λογικόν, χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα· καὶ λογικὸν μὲν εἶναι, ὅτι ὁ καθεὶς ἄνθρωπος ἀνάγκη εἶναι νὰ ἔχῃ καὶ λόγον.
Ὁ λόγος δὲ εἶναι διπλοῦς· λέγεται λόγος προφορικός, λέγεται καὶ λόγος ἐνδιάθετος· προφορικὸς μὲν εἶναι αὐτὸς ὅπου συντυχαίνομεν, καὶ ἀκούει ἕνας τοῦ ἄλλου τοὺς λόγους καὶ τὰ νοήματα· ἐνδιάθετος δὲ εἶναι αὐτός, ὅπου συλλογίζεται ὁ ἄνθρωπος μέσα εἰς τὸν νοῦν του, καὶ ἄλλος δὲν δύνεται νὰ καταλάβῃ, μηδὲ νὰ ἀκούσῃ· αὐτός, ὅπου συντυχαίνει καὶ ὅταν κοιμώμεσθεν· αὐτὸς ὁ λόγος ὁ ἐνδιάθετος εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικὸν ὡς λέγουσιν οἱ φιλόσοφοι τῶν Ἐλλήνων· ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τὸ ὁμολογοῦσι· διότι λέγουσιν ἔτζι μὲ συλλογισμόν.
Ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι χρησιμώτερος ἀπὸ τὸν προφορικὸν· ἤγουν περισσότερον ἐνεργεῖ ὁ ἐνδιάθετος λόγος, παρὰ τὸν προφορικὸν· ὅτι μερικαῖς φοραῖς μὲ τὸ στόμα δὲν συντυχαίνομεν, ἀμὴ μέσα μας ὁμιλοῦμεν, καὶ εἶναι ὁ ἐνδιάθετος λόγος δυνατώτερος καὶ πολυχρονιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· πᾶν δὲ πολυχρονιώτερον εἶναι καὶ τιμιώτερον· ὥστε ὁ ἐνδιάθετος λόγος εἶναι τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· καὶ μάθετὲ το μὲ παράδειγμα εὔκολον. Εἶναι δύο σανίδια, καὶ τὸ ἕνα εἶναι σαπημένον καὶ ὁλιγοβάστακτον, τὸ ἄλλο εἶναι γερὸν καὶ πολυβάστακτον· ποῖον σὲ φαίνεται τιμιώτερον; τιμιώτερον φαίνεται νὰ εἶναι τὸ πολυβάστακτον. Ἔτζι εἶναι καὶ οἱ δύο λόγοι τοῦ ἀνθρώπου· τὸν μὲν προφορικὸν λόγον πολλαῖς φοραῖς τὸν χάνει ὁ ἄνθρωπος, καὶ γίνεται βωβός· τὸν δὲ ἐνδιάθετον δὲν εἶναι δυνατόν νὰ τὸν χάσῃ ὁ ἄνθρωπος ἕως οὖ ζῇ· καὶ ἐπειδὴ τιμιώτερος εἶναι ὁ ἐνδιάθετος, διὰ τοῦτο εἶναι καὶ τιμιώτερος ἀπὸ τὸν προφορικόν· ἀπ’ αὐτὸν τὸν ἐνδιάθετον λόγον λέγεται ὁ ἄνθρωπος λογικός, καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν προφορικόν· ὅτι, ἂν ἐλέγετο ἀπὸ τὸν προφορικόν, δὲν ἤθελαν λέγεσθαι λογικοί ὅσοι ἄνθρωποι εἶναι βωβοί, ἀλλὰ μηδὲ ἄνθρωποι ἤθελαν εἶναι ὅτι τὸν ἄνθρωπον αὐτὸ τὸ λογικὸν τὸν χωρίζει ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα, καθὼς προεῖπα. Ἐμάθετε ποῖον εἶναι τὸ λογικόν.
Θυμικόν δὲ ὀνομάζεται, ὅτι ἀνάγκη εἶναι πᾶς ἄνθρωπος νὰ ἔχῃ καὶ θυμόν· τὶ δὲ εἶναι ὁ θυμός; ἄκουσον τῶν Φιλοσόφων, ὅπου λέγουσι· Θυμὸς ἐστὶ ζέσις τοῦ περικαρδίου αἵματος, δι’ ὄρεξιν ἀντιλυπήσεως· ἤγουν, ὀλόγυρα εἰς τὴν καρδίαν τοῦ ἀνθρώπου εἶναι αἶμα συμμαζωμένον, καὶ ὅταν σκανδαλίσῃ τίποτε τὸν ἄνθρωπον, τὸ αἶμα ἐκεῖνο τῆς καρδίας ἀνάφτει, καὶ βράζει, καὶ ἀνακατώνει τὸν ἄνθρωπον, νὰ ἀντιλυπήσῃ ἐκεῖνον ὅπου τὸν ἐλύπησεν. Ἔχει δὲ ὁ ἄνθρωπος τὸν θυμόν, διὰ νὰ θυμώνεται κατὰ τοῦ ὅφεως, δηλονότι τοῦ διαβόλου, ὡς τὸ ὁρίζει καὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, εἰς αὐτὸν νὰ εὐγάλωμεν τὸν θυμόν μας, αὐτὸν νὰ ὐβρίζωμεν, αὐτὸν νὰ κάμνωμεν κακόν· ὅτι αὐτὸς μας ἔκαμε παροίκοους, αὐτὸς μᾶς εὔγαλεν ἀπὸ τὸν Παράδεισον, αὐτὸς μᾶς κατήντησεν εἰς ἐτούτην τὴν γῆν τὴν κατηραμένην. Διὰ αὐτὸν γοῦν ἔχει ὁ ἄνθρωπος τὸν θυμόν, ὄχι διὰ τὸν ἄνθρωπον, ὅπου εἶναι πλάσμα Θεοῦ, καὶ ὄχι διὰ τὸν Χριστιανόν, ὅπου ἔχει μίαν πίστιν μὲ αὐτόν· ὄχι νὰ ὀργίζεται τινὰ χωρὶς ἀφορμήν, ἢ καὶ μὲ ἀφορμήν. Λοιπόν ἠκούσατε καὶ τὸν θυμὸν τις εἶναι, καὶ πόθεν γίνεται;
Ἐπιθυμία δὲ εἶναι, ὅτι ἀνάγκη καὶ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐπιθυμῇ τίποτες, ἢ καλόν, ἢ κακόν, ἢ ὁρατόν, ἢ ἀόρατον, ἢ ἐπίγειον, ἢ οὐράνιον· διὰ τούτο λέγουσι καὶ οἱ Φιλόσοφοι, ὅτι ἐπιθυμία ἐστὶν ὄρεξις τινὸς πράγματος· ἔχει δὲ τὴν ἐπιθυμίαν ὁ ἄνθρωπος ἐκ Θεοῦ, ὄχι νὰ ἐπιθυμῇ κάλλος μάταιον καὶ φθαρτόν, ἢ τὰ γήϊνα ταύτα καὶ πρόσκαιρα, ἀλλὰ νὰ ἐπιθυμῇ τὰ αἰώνια παντοτινά; τὸ κάλλος τοῦ Θεοῦ, τὴν λαμπρότητα τοῦ προσώπου του, τὴν δόξαν τὴν μέλλουσαν, τὴν οὐράνιον τιμήν, τὴν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καὶ ὅσα εἶναι θεϊκά πράγματα.
Θησαυρὸς Δαμασκηνοῦ σελ. 81-82
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου