PAGES

ΠΕΡΙ ΝΟΟΣ

ΠΕΡΙ ΝΟΟΣ
Μέγας Βασίλειος. Αυτοί που έχουν απερίσπαστο και καθαρόν τον νού τους, εμπνεόμενοι από κάποια απερίγραπτη δύναμη, αισθάνονται κατά κάποιον τρόπο να ακούγεται μέσα τους ο λόγος του Θεού. Φ-Αγ.Αναστασίου Σιν.τ13β,55
Αγ.Γρηγ.Θεολ. Καθαρότης του νού είναι μετεωροπορία των νοητών πού ομοιάζει με το ουράνιο χρώμα στο οποίο αστράφτει το φώς της Αγίας Τριάδος τον καιρό της προσευχής. Φ-Αγ.Ισαάκ Σύρου 8β-81

Ἁγίου Μαξίμου. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἐνεργεῖ φυσιολογικῶς, ὅταν ἔχῃ ὑποτάξει τὰ πάθη· τότε ἀναζητεῖ τὰς αἰτίας τῶν ὄντων καὶ ἀναγει τὰ πάντα εἰς τὸν Θεόν. Εὐεργετινός Γ-389
Ἀγ.Ἰωάννου Κλίμακος. Είναι αδύνατον να δεσμεύσει κάποιος ένα πνεύμα, (όπως τον νού). Όπου όμως παρουσιασθεί ο κτίστης του πνεύματος, τα πάντα υποτάσσονται. Αγ.Ιωάν.Κλίμ.
Ἀγ.Ἰωάννου Κλίμακος. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ φυλακὴ τῶν λογισμῶν καὶ ἄλλο ἡ τήρησις τοῦ νοός. Ὅσο ἀπέχει ἡ ἀνατολὴ ἀπὸ τὴν δύσι, τόσο εἶναι πιὸ ὑψηλὴ καὶ πιὸ κοπιαστικὴ ἡ δευτέρα ἀπὸ τὴν πρώτη. Κλίμαξ 298
Αγ.Μάρκος Ερημ Τα πραγματικά είδωλα του νού είναι πονηρότερα και επικρατέστερα, ενώ τα είδωλα των λογισμών είναι αίτια αυτών και προγενέστερα. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,41
Αγ.Μάρκος Ερημ Όταν ο νούς πού ανδρώθηκε εν Κυρίω, αποσπά την ψυχή από χρόνιου πάθους, τότε η καρδιά βασανίζεται από τον νού και το πάθος, σαν να είναι δήμιοι πού την τραβούν εδώ και εκεί. Φ-Αγ.Μάρκου Ερημήτου τ13,59
Ευάγριος Τον νούν τον πλανώμενον εδώ και εκεί τον σταματά η ανάγνωση, η αγρυπνία και η προσευχή, ενώ την επιθυμία που φλέγεται την μαραίνει η πείνα, ο κόπος και η αναχώρηση. Φ-Ευαγρίου-τ11Α,17
Ευάγριος Τον νού και οι αρετές και οι κακίες τον κάνουν τυφλό. Οι αρετές για να μην βλέπει τις κακίες, και οι κακίες για να μην βλέπει τις αρετές. Φ-Ευαγρίου-τ11Α,55
Αγ.Συμ.θεολ. Με τρία πράγματα αμαρτάνουν οι άνθρωποι, με τον νούν, με το λόγο, και με το έργον. Το πρώτο που είναι ο νούς γίνεται αιτία είς όλα εκείνα που αμαρτάνουν τα άλλα δύο δηλ. τον λόγον, και το έργον . όμως δεν δύναται να τελειώσει αμαρτία ο νούς, αλλά ο λόγος και το έργον τελειώνουν όσα εφευρίσκει ο νούς. Αγ.Συμ.θεολ. Ευρισκόμενα-63
Αγ.Συμ.θεολ. Λοιπόν από αυτά τα τρία ποίον είναι αναγκαιότερον να ιατρεύσει ο Χριστός; Φανερό είναι ότι το πρώτον δηλ. τον νούν. Και όταν ο νούς αγιασθεί, και ιατρευθεί, και έλθει είς καλήν κατάστασιν, και δεν υποφέρει να πεί, ούτε να κάνει τίποτα εκτός από εκείνο που είναι αρεστόν είς τον Θεόν, τότε κάθε ψυχή φυλλάσεται αναμάρτητος. Αγ.Συμ.θεολ.Ευρισκόμενα-63
Αγ.Συμ.θεολ. Πρέπει λοιπόν να διορθώσουμε πρώτα τον νούν μας, να στέκει όταν προσεύχεται, και όταν διαβάζει, και όταν διδάσκεται τα θεία λόγια. Ειδέ και δεν διορθώσουμε τον νούν, όλα τα άλλα ματαίως γίνονται. Αγ.Συμ.θεολ.Ευρισκόμενα-63
Ἀγ.Νικόδημος Το φυσικόν και ουσιώδες ιδίωμα του νόος είναι, να καταγίνεται πάντοτε, καθότι είναι νούς, είς τα συγγενή νοητά . καθότι είναι άϋλος, είς τά αϋλα· καθότι είναι αθάνατος, είς τά αθάνατα· ενί λόγω, να καταγίνεται είς τά αληθή καλά, και ταύτα να έχει τροφήν, αύξησιν, και ακολούθως ηδονήν. Συμβουλ. Εγχειρίδιον-42
Ἀγ.Νικόδημος Το σώμα, καθότι σώμα, κλίνει φυσικά είς την των αισθητών ηδονήν· με όλον τούτο άγεται, κυβερνείται, και χαλιναγωγείται υπό του νού, όταν έχει συμπληρωμένον τον λόγον. Συμβουλ. Εγχειρίδιον-42
Ἀγ.Νικόδημος Όπως πρότερον το σώμα, διά των αισθήσεων, και των αισθητών ηδονών, εσπούδασε να καταστήσει σάρκαν τον νούν, και το πνεύμα· ούτως αντιστρόφως ύστερον ο νούς, διά της ηδονής των αϋλων και νοητών, σπουδάζει και αυτό το σώμα να το αϋλώσει τρόπον τινά, και να το κάνει πνεύμα, καθώς τούτο μαρτυρεί είς πολλά μέρη ο Θεοφόρος Μάξιμος. Συμβ. Εγχειρ-55
Ἀγ.Νικόδημος Η καθ' αυτό και φυσική ηδονή του νόος είναι, το να σχολάζει πάντοτε, και να εντρυφά είς τά κάλλη τα νοητά. Η δε προς την αισθητήν ηδονήν αυτού κλίσις, εγνώρισες ότι είναι παρά την φύση του νόος, βιαία, εμπαθής, φθαρτική, και παντελώς ξένη απ' αυτού. Συμβουλ. Εγχειρίδιον-59
Ἀγ.Νικόδημος Η νοητή ηδονή, αυτή κυρίως είναι και λέγεται ηδονή, κατὰ τὸν Ἀγ.Κάλλιστον· διατὶ καὶ ἐν τῇ ἀπολαύσει αὐτῆς, καὶ μετά την απόλαυσιν, προξενεί χαράν. Συμβουλ. Εγχειρίδιον-59
Ἀγ.Νικόδημος Αν δεν εξαγκιστρωθούν τα αυτά αισθητήρια από των αισθητών ηδονών, δεν δύναται ούτε ο νούς ημών να συνεξαγκιστρωθεί από αυτών και να επιστρέψει είς την φυσικήν ηδονήν του. Συμβουλ. Εγχειρίδιον-61
Ἀγ.Νικοδήμου. Ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ, εἶναι πλέον κινδυνωδεστέρα, παρὰ ἡ τῆς θελήσεως. Ἐπειδή, ἡ μὲν ὑπερηφάνεια τῆς θελήσεως, μὲ τὸ νὰ εἶναι φανερὰ εἰς τὸν νοῦν, εὔκολα αὐτὸς θέλει δυνηθῆ  καμμίαν φορὰν νὰ τὴν ἰατρεύσῃ, ὑποτάσσοντάς την εἰς ἐκεῖνο ὁποῦ πρέπει. Ὁ δὲ νοῦς, ὅταν ἔχῃ στερεὰν ὑπόληψιν, πῶς ἡ κρίσις του εἶναι καλυτέρα ἀπὸ τὴν τῶν ἄλλων, ἀπὸ ποῖον πλέον θέλει δυνηθῇ νὰ ἰατρευθῇ; καὶ πῶς νὰ ὑποταχθῇ εἰς τὴν κρίσιν τῶν ἄλλων ἐκεῖνος ὁποῦ δὲν τὴν ἔχει τόσον καλήν, ὡσὰν τὴν ἰδικήν του; Ἁόρατος Πολεμος 37-38.
Ἀββᾶ Ἰσαὰκ. Ἡ εἰρήνη τῆς διανοίας εἶναι καὶ λέγεται τελεία ὑγεία. Εὐεργετινὸς Β-455
Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. Ὁ Θεὸς λοιπὸν ἀπαιτεῖ τὴν ἀλλοίωσι τῆς διανοίας· μὲ τὴν διάνοια βελτιωνόμαστε καὶ μὲ τὴν διάνοια χειροτερεύομε. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου ΕΠΕ 8Β, 275
Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου Ἡ ἔλλειψις τοῦ φόβου καὶ τῆς αἰδημοσύνης γίνεται αἰτία νὰ ρεμβάζη διαρκῶς ὁ νοῦς καὶ λόγω τῆς ἀπομα-κρύνσεως τοῦ φόβου ἀπὸ τὴν ψυχὴ ἡ ζυγαριὰ τῆς διανοίας κινεῖται ἐλεύθερα ἐδῶ καὶ ἐκεῖ. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου ΕΠΕ 8Α, 101-103
Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρ. Ἐρώτησις. Τί εἶναι ἡ καθαρότης τοῦ νοῦ; Ἀπόκρισις. Καθαρὸς στὸν νοῦ δὲν εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν γνωρίζει τὸ κακό, διότι αὐτὸς θὰ ἦταν κτηνώδης, οὔτε ἐκεῖνος ποὺ φυσιῶς εὑρίσκεται στὴν κατάστασι τοῦ νηπίου οὔτε ὁ ὑποκρινόμενος ξένο πρόσωπο. Καθαρότης τοῦ νοῦ εἶναι αὐτή· δηλαδὴ ὁ διαλογισμὸς ποὺ φθάνει στὰ θεῖα μετὰ τὴν ἐκτέλεσι τῶν ἀρετῶν. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου ΕΠΕ 8Γ, 209
Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. Ἐρώτησις. Τί διαφέρει ἡ καθαρότης τοῦ νοῦ ἀπὸ τὴν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς; Ἀπόκρισις. Ἄλλη εἶναι ἡ καθαρότης τοῦ νοῦ καὶ ἄλλη τῆς καρδιᾶς. Ὁ νοῦς εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις τῆς ψυχῆς, ἐνῶ ἡ καρδιὰ εἶναι ἐκείνη ποὺ περικλείει καὶ κρατεῖ τὶς ἐσωτερικὲς αἰσθήσεις, καὶ εἶναι αὐτὴ ἡ ρίζα. Καὶ ἂν ἡ ρίζα εἶναι ἁγία, ἅγιοι εἶναι καὶ οἱ κλάδοι· δηλαδὴ ἂν καθαρθῆ ἡ καρδιά, προφανῶς καθαρίζονται καὶ ὅλες οἱ αἰσθήσεις. Διότι ὁ νοῦς λησμονεῖ τὴν προηγούμενη διαγωγὴ καὶ καθαρίζεται, ἂν δείξη ἐπιμέλεια γιὰ τὴν ἀνάγνωσι τῶν θείων Γραφῶν ἢ μοχθήση λίγο στὶς νηστεῖες, τὶς ἀγρυπνίες καὶ τὶς ἡσυχίες, ἀπομακρυνόμενος ἀπὸ τὶς αἰσχρὲς συνήθειες· ἀλλὰ δὲν ἀποκτᾶ μόνιμη καθαρότητα, διότι ὅσο γρήγορα καθαρίζεται, τόσο γρήγορα μολύνεται. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου ΕΠΕ 8Γ, 211-213
Ἁγίου Μαξίμου. Τέλειος νοῦς εἶναι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει συλλάβει τὴν ὑπερφυσικὴν γνῶσιν τοῦ πέραν πάσης νοήσεως καὶ ὑπεράνω πάσης γνωστικῆς δυνατότητος ὑπάρχοντος Θεοῦ, καὶ ὅστις νοῦς μετ’ ἐκπλήξεως παρετήρησε τὸ σύνολον τῶν δημιουργημάτων τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπληροφορήθη σαφῶς καὶ διὰ τὴν πρὶν αὐτὰ Πρόνοιαν καὶ κρίσιν τοῦ Θεοῦ· ὅλα δὲ αὐτὰ βεβαίως λέγω, ὅτι δύνανται νὰ συμβοῦν, ἐν τῷ μέτρῳ τῆς ἀνθρωπίνης δυνατότητος. Εὐεργετινός Δ-384
Ἁγίου Μαξίμου. Ὅταν ἐπὶ πολὺ χρονικὸν διάστημα ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου προσηλωθῇ εἰς κάτι αἰσθητόν, ὁπωσδήποτε εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ ὑπάρχει πάθος δι’ αὐτὸ τὸ αἰσθητὸν πρᾶγμα· ἢ δηλαδὴ τὸ ἐπιθυμεῖ, ἢ ἐξ αἰτίας του λυπεῖται, ἢ ὀργίζεται, ἢ τοῦ γίνεται ἀφορμὴ νὰ μνησικακῇ. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει δὲν δύναται νὰ ἐλευθερωθῇ ἀπὸ τὸ πάθος αὐτό, ἐφ’ ὅσον δὲν καταφρονήσῃ τὴν αἰτίαν τοῦ πάθους, δὲν ἀπομακρυνθῇ, δηλαδή, ἀπὸ τὸ αἰσθητὸν ἐκεῖνο πρᾶγμα ἐπὶ τοῦ ὁποίου προσηλώθη ὁ νοῦς. Εὐεργετινός Δ-233-234
Ἁγίου Μαξίμου. Μὴ συγκρατῇς ὑπερμέτρως εἰς τὸν νοῦν σου τὰ νοήματα, διὰ νὰ μὴ ἀσχοληθῇς ὑπερμέτρως καὶ μὲ τὰ πράγματα, ποὺ ἐγκρύπτουν τὰ νοήματα αὐτά· διότι ἐὰν κανεὶς δὲν ἁμαρτήσῃ προηγουμένως κατὰ διάνοιαν, ποτὲ δὲν θὰ ἁμαρτήσῃ καὶ ἐμπράκτως. Εὐεργετινός Δ-184
Ἁγίου Μαξίμου. Ὁ νοῦς δέχεται τὰ ἐμπαθῆ νοήματα διὰ τῶν τριῶν τούτων (ὁδῶν)· διὰ τῆς αἰσθήσεως, διὰ τῆς κράσεως, καὶ διὰ τῆς μνήμης. Εὐεργετινός Δ-184
Ἁγίου Μαξίμου. Διὰ δὲ τῆς κράσεως (ἰδιοσυγκρασίας) δέχεται ὁ νοῦς τὰ ἐμπαθῆ νοήματα, ὅταν ἢ ἀπὸ ἀκόλαστον ζωήν, ἢ ἀπὸ δαιμονικὴν ἐνέργειαν, ἢ ἀπὸ κάποιαν ἀρρώστειαν, ἀλλάζῃ ἡ σωματικὴ κρᾶσις, ὁπόταν ὁ νοῦς κινεῖται πάλιν πρὸς ἐμπαθεῖς λογισμούς, ἢ πρὸς ἀσεβεῖς λογισμοὺς κατὰ τῆς Θείας Προνοίας. Εὐεργετινός Δ-184
Ἀγ. Μαξίμου. Λέγουν, ὅτι οἱ τέσσαρες ἑπόμενοι παράγοντες ἀλλοιώνουν τὴν κρᾶσιν τοῦ σώματος καὶ προκαλοῦν λογισμοὺς εἰς τὸν νοῦν, εἴτε ἐμπαθεῖς, εἴτε ἀπαθεῖς· οἱ τέσσαρες αὐτοὶ παράγοντες εἶναι οἱ Ἄγγελοι, οἱ δαίμονες, ἡ ἀὴρ καὶ ἡ δίαιτα. Καὶ οἱ μὲν Ἄγγελοι, καθὼς λέγουν, ἀλλοιώνουν διὰ λόγου, οἱ δαίμονες δι’ ἐπαφῆς πρὸς τὸ σῶμα, οἱ ἀέρες διὰ τῶν καιρικῶν μεταβολῶν, τέλος δὲ ἡ δίαιτα διὰ τῆς ποιότητος τῶν τροφῶν καὶ ποτῶν, ὡς καὶ διὰ τοῦ κορεσμοῦ ἢ τῆς πείνης. Εὐεργετινός Δ-184
Ἁγίου Μαξίμου. Ἐκτὸς ὅμως τῶν παραγόντων αὐτῶν, ἐπιδροῦν ἐπὶ τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀλλοιώνουν τὴν κρᾶσιν του ἡ μνήμη, ἡ ἀκοή, ἡ ὅρασις, ὅταν ἡ ψυχὴ ἔχῃ πρωτίστως πάθει ἀπὸ διαφόρους χαρὰς ἢ λύπας, ποὺ συνέβησαν εἰς αὐτήν. Παθοῦσα λοιπὸν ἐκ τῶν προτέρων ἡ ψυχὴ ἀπὸ αὐτὰ ὅλα, ἐπιδρᾷ ἐπὶ τοῦ σώματος καὶ ἀλλοιώνει τὴν κρᾶσιν αὐτοῦ· ἀλλοιουμένη δὲ ἡ κρᾶσις ἐξ ὅλων αὐτῶν προκαλεῖ ἐμπαθεῖς λογισμοὺς εἰς τὸν νοῦν. Εὐεργετινός Δ-184
Ἐν τῷ Γεροντικῷ. Ὁ Ἀββᾶς Θεονᾶς εἶπεν· ἐξ αἰτίας τῆς ἀποσπάσεως τοῦ νοὸς μας ἀπὸ τὴν ἐσωτερικὴν θεωρίαν τοῦ Θεοῦ αἰχμαλωτιζόμεθα ἀπὸ τὰ σαρκικὰ πάθη. Εὐεργετινός Δ-203
Ἰωσήπου. Ὁ σώφρονας νοῦς ἔχει τὴ δύναμη νὰ νικήσει τὶς ἀνάγκες τῶν παθῶν, νὰ σβήσει τὶς φλόγες τῆς μανίας, νὰ ἀντιμετωπίσειτοὺς πόνους τῶν σωμάτων ποὺ εἶναι ὑπερβολικοὶ καὶ νὰ ἀποβάλει ὅλες τὶς ἐξουσίες τῶν παθῶν. Φ-Ἀγ.Ἀναστ. Σιν.13β-135

Δεν υπάρχουν σχόλια: